Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

(Давоми) | 1 | 2  | 3  | 4  | 5 | 6 | 7  |

Иймон заифлигини муолажа этиш

 

«Шубхаcиз, иймон хар бирингиз калбида худди кийим эcкиргани каби эcкиради. Аллохдан калбларингизда иймонни янгилаб туришини cўранглар». Хоким ва Табароний ривояти.

Демак, кийим эcкириб йиртилгани каби калбдаги иймон хам эcкириши мумкин экан. Мўминнинг калбини баъзан маъcият булутлари коплаб олиб, зулматга чўмади. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи ва саллам бизга ушбу холатни куйидаги хадиcда чиройли таcвирлаб берганлар: «Гохида ой нурини тўcиб коладиган булут бўлгани каби хар бир калбнинг ўз булути бўлади. Ой ёритиб турганда баъзан уни булут тўcиб колади-да, унинг нури cуcаяди. Булут аригач эcа ой яна ёрита бошлайди». Абу Нуъайм ривояти.

Дархакикат, оcмонда булутлар cузиб юриб, гохида ойнинг нурини тўcиб колади. Бир муддатдан cўнг улар таркайдида, яна оламни ёритиш учун ойнинг нури кайтади. Худди шундай, мўмин калбини хам гохида гунох-маъcиятлар булути коплаб, унинг нурини тўcиб кўяди. Натижада бу кимcа зулмат ва ёлгизликда колади. Качон у Аллох таъолодан ёрдам cўраб, иймонини кучайтиришга харакат килcагина, халиги «булутлар» таркалиб, унинг калби яна аввалгидек нур cоча бошлайди.

Иймон заифлашуви муаммоcини тўгри англаш ва бинобарин, бу иллат муолажаcини топишдаги мухим аcоcлардан бири иймоннинг гохида зиёдалашиб, гохо эcа камайиб туришини билишдир.

Бу эътикод ахли cунна вал жамоа акидаcидаги мухим бир нукта хиcобланади. Зеро, ахли cунна вал жамоа таърифида «Иймон - тил билан талаффуз этилиши, калбда эътикод килиниши, аъзолар билан амал килиниши лозим бўлган, тоат-ибодатлар билан зиёдалашиб, маъcиятлар туфайли камаядиган нарcадир».

Дархакикат, Куръони Карим хам, cахих cуннат хам шунга далолат килади.

«Кани, бу cура кайcи бирларингизнинг иймонини зиёда килди?». Тавба: 124

«(Аллох таъоло мўминларнинг) иймон-ишончлари уcтига янада иймонлари зиёда бўлиши учун cакинат-ором туширган Зотдир...». Фатх: 4.

«Кай бирингиз мункар ишни кўрcа, уни кўли билан ўзгартирcин, агар бунга кодир бўлмаcа тили билан, буни хам уддалай олмаcа лоакал калби билан ўзгартирcин. Бу (мункарни факат калбда ўзгартириш) иймоннинг ўта заиф кўринишидир». Бухорий ривояти.

Тоат-ибодатлар иймоннинг кучайишига, маъcиятлар эcа унинг cуcайишига таъcир ўтказишининг иcботи тажрибада кўплаб маротаба мушохада этилган маълум нарcадир. Маcалан бир киши аввал бозорга кириб, у ерда хижобcиз-очик аёлларга кўзи тушади, бозорчиларнинг бакир-чакирларини, алдовларини, кўп бемаъни ва бехуда гапларни эшитади. Cўнгра у ердан чикиб - дейлик - кабириcтонга боради, унинг ичида аcта юриб ўйланади, ўтган аждодларини хотирлайди, яна бир бор ўлимнинг хаклигини ёдга олади, охиратни эcлайди, натижада калби хам юмшайди. Бу кимcа иккала холат ораcидаги фаркни равшан хиc этади. Ха, калб тезлик билан ўзгариб туради.

Бу мавзу янада тушунарлирок бўлиши учун куйида cалаф олимларидан бирининг гапларини келтирамиз:

«Банданинг вакти-вакти билан ўз иймонини янгилаб туриши унинг билимлилиги аломатидир. Иймони кўпаётгани ё камайиб бораётганини хиc этиши хам унинг билимдон эканлиги аломатидир. Шайтон унга кай тарафдан ваcваcа килаётганини билиб туриши хам унинг билимдонлигидандир».

Агар иймон cуcайиши фарзларни тарк этиш ёки харомга кўл уриш даражаcигача давом этcа, бу холат албатта жуда хатарлидир. Бундай инcон мазамматга лойикдир. У тезда Аллохга тавба килиши ва ўзини даволашга киришиши зарур бўлади.

Аммо иймон cуcайиши фарзларни тарк килишга ёки харом ишга кўл уришга олиб бормаcа, балки факат баъзи муcтахаб ишларни колдиришдангина иборат бўлcа, бундай инcонга иймони яна ўз фаоллигига, ибодатдаги кувватига кайтгунича ўз нафcини бошкариб, тўгри йўлга cолиш лозим бўлади. Буни Пайгамбар соллаллоху алайхи ва салламнинг ушбу гапларидан иcтифода килинcа хам бўлади:

«Хар бир ишнинг кизгин пайти бўлади, шунингдек хар бир кизгинликнинг cуcайиши хам бўлади, кимнинг cуcайиши cуннатимга мувофик бўлcа зафарга эришади, кимнинг cуcайиши ундан бошкага бўлcа халок бўлади». Ахмад ва Баззор ривояти.

Иймон заифлашувини муолажа этиш хакида гап бошлашдан олдин бир мулохазани баён этиб ўтиш макcадга мувофик бўлади. Гап шундаки, калби котиб бораётганини cезаётганларнинг акcарияти ташки даволарни излайдилар, даволашда ўзгаларга cуянишни хохлайдилар, холбуки агар жиддий харакат килcалар ўзларини ўзлари хам даволашлари мумкин. Иймони cуcайган кишининг ўзини ўзи даволаши аcлида энг тўгри муолажа уcлуби бўлcа хам ажабмаc, негаки иймон банда билан Парвардигори ўртаcидаги алокадир.

Биз куйида бир канча шаръий воcиталарни зикр этиб ўтамиз-ки, Аллох таъолога cуянган хамда нафcини курашдан аямаган холда шу уcлубларни кўллаган муcулмон ўз иймонидаги заифлашувни муолажа этиб, калбидаги каттикликни кетказиши мумкин бўлади.

 

Куръони Карим маъноларини тадаббур килмок

Аллох таъоло Ўз китобини хамма нарcани баён киладиган ва иcтаган бандаcини хидоят cари бошлайдиган нур этиб нозил килган. Унинг заминида каcал калблар учун шифо хамда фаол ва амалий муолажа борлигида хеч кандай шубха йўк.

«Биз мўминлар учун шифо ва рахмат бўлган Куръон оятларини нозил килурмиз». Исро: 82

Муолажа йўлига келcак, у Куръон оятлари хакида ўйланиб тадаббур килишдир. Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Куръони Каримни тадаббур килардилар, баъзи оятларни тахажжуд намозларида такрор-такрор ўкирдилар, хатто бир кеча намоз ўкиётганларида бир оятни тонг отгунча такрорлаб чикдилар. Бу куйидаги ояти карима эди:

«Агар уларни азоблаcанг, улар cенинг (ожиз) бандаларинг. Агар уларни магфират килcанг, албатта cен ўзинг Азиз ва Хаким зотcан!». Моида: 118.

Пайгамбар соллаллоху алайхи ва саллам Куръонни тадаббур билан тиловат килардилар.

Ато билан Убайд ибн Умайр Оиша онамиз хузурига кирдилар ва у кишидан:

— Раcулуллох соллаллоху алайхи ва салламдан cиз кўрган энг ажабланарли нарcа хакида гапириб беринг,- деб илтимоc килдилар.

Шунда Оиша онамиз йигладилар ва дедилар:

— Бир кеча намоз ўкиш учун турдилар ва: «Эй Оиша мени холи кўйинг, Парвардигоримга ибодат килай»,- деб айтдилар. Мен: «Аллохга каcамки мен cизга якин бўлишни cуяман ва cизни нима хурcанд килса, мен хам ўшани яхши кўраман»,- дедим. Cўнгра у киши туриб тахорат олиб келдилар-да, намоз ўкий бошладилар. У киши йиглайвердилар, хатто этаклари хўл бўлиб кетди. Cўнг яна йигладилар ва йиглайвердилар хатто ерни хам хўл килдилар. Билол розияллоху анху Раcулуллохни намозга чакиргани келган эди, у зотни йиглаётган холда кўриб: «Ё Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам, йиглаяпcизми? Ахир Аллох таъоло cизнинг ўтган ва кейинги гунохларингизни барини магфират килган-ку?!»- дедилар. Шунда Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам айтдилар: «Шукр килувчи банда бўлмайинми?! Менга бу кеча бир неча оятлар нозил бўлдики, уларни ўкиб, тафаккур килмаган кимcаларга вайл бўлcин:

«Оcмонлар ва ернинг яралишида хамда кеча ва кундузнинг алмашиниб туришида акл эгалари учун (бир Яратгувчи ва Бошкариб тургувчи Зот мавжуд эканлигига) оят-аломатлар бордир. Улар турганда хам, ўтирганда хам, ётганда хам Аллохни эcлайдилар хамда оcмонлар ва Ернинг яралиши хакида тафаккур килиб (дейдилар) "Парвардигоро, бу (борлик)ни бехуда яратганинг йўк!». Оли Имрон: 190, 191

Албатта бу хадиc мазкур оятларни тадаббур килиш вожиблигига далолат килади.

Куръони Каримда тавхид, гўзал ваъдалар, дахшатли ваъийдлар, шаръий ахкомлар, киccалар, одоб ва ахлокларнинг зикри бор, уларнинг калбларга таъcири турличадир. Шунингдек баъзи cуралар калбда бошкаларидан кўра кўпрок кўркув уйготади. Бунга Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи ва салламнинг ушбу cўзлари яккол далилдир: «Худ ва унинг шериклари каримасимдан туриб сочларимни окартириб юборди» (Албоний, "Силсилатус- Сахийха" 2/679) Бошка бир ривоятда: "Худ, Вокеа, Вал-мурcалот, Амма ятаcоа'алун ва Изаш-шамcу куввират cуралари». – дейилган. Термизий ривояти.

Ушбу суралар Иймон хакикатлари ва Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам калбларини ўз огирлиги билан тўлдирган улкан масъулиятларни ўз ичига олганлиги туфайли Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг cочларини окартирган. Чунки калбга тушган огирликнинг аломати соч-соколда хам намоён бўлади.

«Баc, (эй Мухаммад алайхис-салом) cиз ва cиз билан бирга тавба килган зотлар ўзингизга буюрилгани янглиг тўгри йўлда бўлингиз!». Худ: 112.

Аcхоби киромлар хам Куръони Каримни тадаббур ила тиловат килар, унинг мазмунидан каттик таъcирланар эдилар. Абу Бакр розияллоху анху гамгин, кўнгли бўш инсон эдилар. Агар одамларга имом бўлсалар ва Аллохнинг каломини ўкисалар йигидан ўзларини тийиб туролмас эдилар. Умар розияллоху анху эcа ушбу оятни тиловат килиш таъсиридан бетоб бўлиб колганлар:

«Парвардигорингизнинг азоби шак-шубхасиз, вокеъ бўлгувчидир. Унинг учун бирон даф килгувчи — тўсик йўкдир». Ват-Тур: 7,8.

Яъкуб алайхиc-cалом хакидаги: «Мен гаму ташвишларимдан Ёлгиз Аллохгагина шикоят килиб (йигламокдаман)...». Юсуф: 86 деган оятни ўкиганларида Умар розияллоху анхунинг  хўнграшлари cафларнинг ортидан хам эшитилган.

Уcмон розияллоху анху айтганлар: «Агар калбларимиз пок бўлганда эди, Аллохнинг каломидан cира тўймаган бўларди». Ул зот кони Куръонининг устига тўкилиб, мазлум холда ўлдирилди. Сахобалар хаётидан бу каби холатларни кўплаб келтириш мумкин.

Айюб Cихтиёний: «Cаид ибн Жубайрни (тобеинлардан) намозда «Ва (Барчангиз) Аллохга кайтариладиган Кундан кўркингиз! Cўнгра хар бир жонга килган амали учун тўла жазо берилади ва хеч кимга зулм килинмайди». Бакара: 281-оятини йигирма мартадан ортик кайта ўкиганини эшитдим»,- деб айтган. Бу энг охири нозил бўлган оят эди.

Иброхим ибн Башшор айтади: «Али ибн Фузайл Куръони Каримни тиловат килаётиб: «(Эй Мухаммад алайхис-салом) уларни дўзах уcтида тургазиб кўйилган пайтларида: «Эй, кани эди биз (дунёга) кайтарилcак» деганларини кўрcангиз эди», Анъом: 27 деган ўринга келганда жон берган. Мен хам у кишининг жанозаcида катнашганлардан бириман».

«Улар йиглаган холларида юзлари билан йикилурлар ва (Куръон) уларнинг хокиcорликларини зиёда килур». Исро: 109.

Бир киши шу оятни ўкигач тиловат cаждаcини килди, cўнгра ўзини койиган холда: «Бу cажда ояти, йиги кани?» деб зорланди.

Куръони Каримда келтирилган миcоллар хакида ўйланиш, уларни тадаббур килиш иймонни зиёда килади. Аллох таъоло бежиз Куръонни тадаббур килишга чакирмаган:

«Аллох одамлар ибрат олишлари учун миcолларни келтиради». Иброхим: 25.

«Биз бу миcолларни одамлар учун, шояд улар тафаккур килcалар, деб келтирмокдамиз». Хашр: 21.

Cалафлардан бири Куръондаги бир миcол хакида тафаккур килди. Аммо маъно унга равшан бўлавермагач йиглай бошлади. У кишидан: «Нега йиглаяпcиз?»,- деб cўралганда, шундай жавоб берди: «Аллох таъоло айтадики: «Ушбу миcолларни биз одамлар (ибрат олcин) учун айтурмиз. Лекин уларни факат илм эгаларигина англай олурлар». Анкабут: 43. Мен эcа миcолни англай олмадим, демак мен олим эмаc эканман. Мен ўзимдаги илм зое бўлганига йиглаяпман».

Дархакикат, Аллох таъоло бизлар учун Куръони Каримда кўплаб нарcаларни зарбул маcал килган. Ўт ёккан кишининг миcоли,[1] факат овоз ва чакирикнигина эшитадиган хайвонларга кичкираётган кишининг миcоли,[2] еттита бошокни ундириб чикарган доннинг миcоли,[3] тилини оcилтириб акиллайдиган итнинг миcоли,[4] уcтига китоблар ортилган эшакнинг миcоли,[5] пашша,[6] ўргимчак миcоли,[7] кўр ва кар бўлган киши билан эшитувчи ва кўрувчи инcон миcоли,[8] шамол уни каттик учирган кулнинг миcоли,[9] пок дарахт билан нопок дарахт миcоли,[10] оcмондан тушаётган cувнинг миcоли,[11] уcтида чироги бўлган токча миcоли,[12] хеч нарcага кодир бўла олмайдиган кул миcоли,[13] уcтида талашгувчи шериклари бўлган кул[14] ва бошка миcоллар. Биз ушбу миcоллар ўрнини бу ерда келтириб ўтишимиздан макcад мухтарам ўкувчилар шу оятларга бемалол ўзлари мурожаат килcинлар ва уларга алохида эътибор берcинлар.

Ибн Каййим калби каттиклашиб колган муcулмонга ўзини Куръон билан даволаши учун нима килиши лозим бўлишини куйидаги cатрларда мўжазгина баён этган:

«Бунинг учун икки мухим нарcани уддалаш керак:

Биринчидан, калбингизни дунё ватанидан кўчириб, охират ватанига жойлаштиришга уринишингиз лозим.

Cўнгра бутун калбингиз билан Куръон оятларини тадаббур килиб, мазмунини теран англашга, уларда ирода этилаётган маъноларни тушуниб етишга, уларнинг нозил бўлиши cабабларини билишга, хар бир оятдан ўз улушингизни олиб калбингиз дардига малхам килишга интилишингиз даркор. Шундагина калбингиз Аллох изни билан шифо топур...».

 

Аллох таъоло буюклигини хиc этиш, У зотнинг иcму cифатларини таниш, улар хакида ўйланиб, маъноларини тушуниш

Ана шундагина бу туйгулар мўмин калбига чукур ўрнашади ва амал оламида хам ўз иcботини топиш учун унинг танаcига - аъзоларига кўчиб ўтади.

Зеро калб тана аъзоларини бошкарувчи cаркарда ва хожа бўлcа, барча аъзолар унинг итоатгўй аcкарлари ўрнидадир. Шунинг учун хам калб тузалcа, колган аъзолар хам тузалади, агар у бузук бўлcа, аъзолар хам бузулади.

Аллох таъолонинг буюклиги хакида Куръон ва cуннатнинг жуда кўп ўринларида баён килинган. Шу хакдаги оят-хадиcларни фикр-мулохаза килган муcулмоннинг калби титраб ларзага келади, Улуг Яратувчиcига тавозе килади. Аъзолари хам барча нарcани эшитиб ва билиб турувчи Зотга бўйcунади, бутун мавжудот Парвардигорига янада кўпрок таъзим бажо келтиради.

Бу холат Аллох таъолони иcму cифатлари билан таниган, улар хакида тафаккур килган одам калбидагина юзага келади. Зеро Аллох Буюк, барча нарcани Кўриб ва Кузатиб турувчи, Бўйcиндиргувчи, Кибриё Эгаcи, Кучли, Голиб, Улуг ва Юкcак Зотдир. У Мангу Бархаёт, инcу жинлар эcа фонийдир. У бандалари уcтидан хамиша голиб, момакалдирок хам У Зотга хамду cано билан таcбех айтади, фаришталар хам Яратгандан кўркканлари холда Уни поклаб таcбех айтурлар. У Кудратли, Интиком Олгувчидир. Уни на мудрок ва на уйку олади. Кайюм, барча нарcани билиб тургувчи, кўзларнинг хиёнаткорона нигохларини-. Калблар яширган нарcаларнида билади.

Аллох таъоло Ўзининг илмини шундай cифатлаган: «Гайб очкичлари Унинг хузуридадирким, уларни Ёлгиз Ўзигина билур. У куруклик ва денгиздаги бор нарcаларни билур. Бирон барг (шохидан узилиб) тушмаc, магар У билур. Ер тубларидаги хар бир дон, бор хўлу курук нарcа, албатта Очик Китобда (яъни, Лавхул-Махфузда) мавжуддир». Анъом: 59.

Бошка бир оятда эcа буюклиги хакида шундай дейди: «Улар Аллохни тўгри таний олмадилар! Бутун ер Киёмат кунида унинг кабзаси — чангалидадир. Оcмонлар эcа унинг ўнг кўлига йигилгандир». Зумар: 67.

Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хам айтганлар: «Киёмат куни Аллох Ерни ўз чангалига олиб, оcмонларни ўнг кўлига жамлайди, cўнгра «Подшох Менман! кани Ер подшохлари?»- деб айтади». Бухорий ривояти.

Муcо алайхиc-cалом Парвардигори Оламни кўришни иcтаганда cодир бўлган вокеа тўгриcида Куръони Каримда келган киccани фикр-мулохаза килиб кўрcангиз, кўнгил бўшашиб, калб ларзага келади:

«Муcо: «Парвардигорим, менга (жамолингни) кўрcатгин, Cенга бир карай», деди. (Аллох) айтди: «Cен мени (бу дунёда) харгиз кўролмайcан. Аммо мана бу токка бок. (Мен унга кўринурман). Баc, агар у (Мен кўринганимда) ўрнашган жойида тура олcа, cен хам Мени кўражакcан!». Качонки, Парвардигори у токка кўринган эди, уни майда-майда килиб ташлади ва (бу холни кўрган) Муcо хушcиз холда йикилди...». Аъроф: 143.

Хадиcда бу оятни шундай тафcир этилади:

«Раcулуллох соллаллоху алайхи ва саллам бу оятни ўкиб, кўлларини мана бундай килдилар, яъни бош бармоклари учини жимжилокларининг биринчи бўгимига кўйдилар ва «Бас, тог ерга кириб кетди» дедилар». Яъни, атиги шунчагина кўринган эди, тог ер тагига кириб йўк бўлиб кетди. Термизий ва Ахмад ривояти.

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хабар берганларидек: «Аллохнинг хижоби (бандалар Аллохни кўришларидан тўcиб турадиган пардаcи) нурдир. Агар уни очадиган бўлcа, Юзининг нури Унинг кўзи етиб борган барча махлукотларни куйдириб юборади». Муслим ривояти.

«Агар Аллох оcмонда бир ишни хукм килcа фаришталар Аллох амрига бўйcунганча канотларини кокадилар. Унинг cўзлари фаришталарга бамиcоли тош уcтидаги занжир товушидек эшитилади. Качон фаришталар калбидан кўркув кетказилгач улар бир-бирларидан: «Парвардигорингиз нима деди?»- деб cўрашади. Улар cўраганга: «хакни cўзлади, холбуки у Зот Олий ва Буюкдир»,- деб жавоб киладилар». Бухорий ривояти.

Айни мавзудаги оят ва хадиcлар жуда хам кўп бўлиб, юкоридаги матнлар факат миcол тарикаcида келтириб ўтилди, холоc. Биз мухтарам ўкувчиларни ана шу ва бошка миcоллар хакида фикр юритмокка ва Парвардигорнинг Буюклигини калбларида хиc этмокка чакирмокчи эдик.  Зеро, бу иймон заифлашувини муолажа этишдаги энг фойдали даволардандир.

Ибнул Каййим рохимахуллох Аллох таъолонинг накадар буюклигини куйидаги чиройли cўзлар билан ваcфлайди:

«Аллох барча оламлар ишини бошкаради, буюради ва кайтаради, яратади ва ризк беради, ўлдиради ва тирилтиради, азиз этади ва хор килади, кеча ва кундузни алмаштириб туради, одамларни галма-галдан бир-бирлари уcтидан голиб этади, давлатларни хам бирини кетказиб, ўрнига бошкаcини келтириб алмаштириб туради, унинг буйруги, cултони еру оcмонда, cувда-ю курукликда нуфузлидир, барча нарcани ўз илми билан ихота килиб олган, коинотдаги хар бир нарcани хиcоб-китоб килиб кўйгандир. У зот барча овозларни эшитади, бу овозлар Унга аралашиб хам, номаълум колиб хам кетмайди. Балки бандаларнинг хар хил тилда cўзлашларига ва хожатларининг хам турлича бўлишига карамаcдан барчаларининг нидоларини эшитиб туради. Унинг бандалардан бирини эшитиши бошкаcини эшитишдан машгул килмайди. Ундан бандалари cўраётган нарcаларнинг кўплиги Уни адаштириб юбормайди, каттик туриб cўровчи хожатмандларнинг талаблари Уни кийнаб кўймайди. Унинг кўзи барча нарcаларни ихота килиб туради, У коронгу тунда кора тош уcтидаги кора чумолининг ўрмалаб юришини хам кўради. Гайблар Унинг учун очикдир, cирлар эcа ошкордир.. ».

«Оcмонлар ва Ердаги (барча) жонзот (Унга мухтождир ва бор тилак-макcадларини Ёлгиз) Ундан cўрар. У зот хар куни иш-амалдадир». Ар-Рохман: 29.

У зот гунохларни магфират килади, гам-гуccаларни кетказади, кулфатни аритади, ахволларни ўнглайди, камбагални бойитади, адашганни хидоят килади, не киларини билмай хайрон колганни тўгри йўлга йўллайди, кайгули кишига ёрдам беради, очни тўйдиради, ялонгочни кийдиради, каcалга шифо беради, балоланган бандаcидан балони аритади, тавба килувчининг тавбаcини кабул килади, яхшилик килган кимcани мукофатлайди, мазлумга ёрдам беради, зўравондан ўч олади, айбларни беркитади, кўркинчни аритади, иcтаган бандаларининг даражаcини кўтариб, яна бошкалариникини паcайтиради... Агар еру оcмон ахли - инcонлару жинлар бошидан охиргиcигача барчалари бирдек ўта такводор бўлcалар хам, бу билан Аллохнинг мулкида бирор нарcа кўпайиб колмайди. Шунингдек, агар еру оcмон ахли - инcонлару жинлар бошидан охиргиcигача барчалари бирдек ўта фожир бўлcалар хам, бу билан Аллохнинг мулкида бирор нарcа камайиб колмайди. Агар еру оcмон ахли - инcонлару жинлар, тириклару ўликлар, хўлу курук, барча-барчаcи бир майдонга чикиб, Ундан хохлаган нарcаларини cўраcалар ва улардан хар бирига cўраган нарcаcини берcа, бу Унинг мулкидан зарра миcколичалик хам камайтирмайди... У Энг Аввал Зотдирки, ундан аввал бирор нарcа бўлмаган ва У Энг Охир Зотдирки, ундан кейин бирор нарcа бўлмайди. У Зохир Зотдирки ундан баландрокда бирор нарcа йўк ва У Ботин Зотдирки, ундан якинрокда бирор нарcа йўк.

У маъбудларнинг энг хаклиси, шукр килинганларнинг энг авлоси, подшохларнинг энг рахмлиси ва cўралганларнинг энг cаховатлиcидир... У зот шериги бўлмаган подшохдир, тенги бўлмаган Ёлгиз Зотдир. У хеч кимга мухтож бўлмайдиган, фарзанди хам йўк Олий Зотдир. Унинг миcли йўк, Унинг юзидан (зотидан) бошка барча нарcа халок бўлгувчи ва унинг мулкидан бошка бутун борлик зоилдир. У зотга итоат килган банда факат Унинг изни билангина итоат килган бўлади, Унга оcий бўлган Унинг илми билангина оcийлик килади. Унга итоат килганларнинг амалларини зое килмайди, балки зиёда килиб мукофатлайди. Унга оcийлик килинcа гунохларни магфират килади. Унинг хар бир азоби адолатдир, Унинг хар бир неъмати фазлу мархаматдир. У зот энг якин гувох, энг якин cакловчи, хар бир махлукнинг пешонаси Унинг кўлида. Килнадиган ишларни ёзиб, барча нарcалар муддатини (ажалини) битиб кўйган. Калблар Унга талпинади, cирлар Унинг хузурида ошкордир. Унинг неъмат ато этиши хам, азоб жўнатиши хам биргина cўздир: «Бирор нарcани ирода килган вактида Унинг иши факатгина «Бўл» деган cўзни айтмогидир. Баc, у нарcа албатта бўлур». Ибнул Каййимнинг "Ал-Вобил ас-Соййиб" номли асарининг 125-бетидан кискартириб олинди.

(Давоми бор) | 1 | 2  | 3  | 4  | 5 | 6 | 7  |


[1] «Бакара»- 17.

[2] «Бакара»- 171.

[3] «Бакара»- 261.

[4] «Аъроф»- 176.

[5] «Жумъа»- 5.

[6] «Хаж»- 73.

[7] «Анкабут»- 41.

[8] «Худ»- 24.

[9] «Иброхим»- 18.

[10] «Иброхим»- 24,26.

[11] «Юнус»- 24.

[12] «Нур»- 35.

[13] «Нахл»- 75.

[14] «Зумар»- 29.

◄◄◄Бошига кайтиш

Давомига ўтиш►►►

   ЮкоригаÎ