Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

Гийбат ва чакимчиликдан сакланинг!

Оиша розияллоху анходан ривоят килинади: «Мен Набий соллаллоху алайхи ва салламга бир кишининг харакатини килиб бердим шунда расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: "менга фалонча нарсанинг бўлиши эвазига бировнинг харакатини ўхшатиб беришим мени хурсанд килмайди" дедилар. Мен эй расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: Софийя мана бундай дедим.  (яъни, кўли билан Софийянинг калта, бўйи пастлигига ишора килди). Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: Дархакикат сиз шундай сўзни айтдингизки, агар уни денгиз суви билан аралаштирилса, денгиз сувини хам бузган бўлар эди», дедилар.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

Хадисда гийбатнинг ёмонлиги айтилмокда. Олимлар гийбатни гунохи кабиралардан хисоблаганлар.

«... ва айримларингиз айримларни гийбат килмасин! Сизлардан бирон киши ўзининг ўлган биродарининг гўштини ейишни яхши кўрурми?! Ана ёмон кўрдингизми?! (Бас, гунохи бунданда ортик бўлган гийбатни хам ёмон кўрингиз)!...» (Хужурот:12)

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам айтадилар: «Рибо-судхўрлик етмиш икки бобдир. Энг кичкинаси (нинг гунохи) кишининг ўз онаси билан ётиши кабидир. Энг катта судхўрлик  бу киши ўз биродарининг обрў-эътиборига путур етказишидир». Табароний ривояти, Албоний сахих деган.

 «Меърожга чикканимда бир кавмнинг ёнидан ўтдим. Уларнинг тирноклари мисдан эди. Улар кўкраклари ва юзларини тирнар эдилар. Шунда мен: «Эй Жибрил, булар кимлар», деб сўрадим. Жибрил: «Улар инсонларни гўштини еган, уларнинг обрўларига путур етказганлар»,- деб жавоб берди. Абу Довуд ривояти.

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам гийбатдан каттик кайтарганлар. Гийбатчилар кандай ёмон гунох килиб юрганларини билиб кўйишсин. Нахот тиллари гийбатдан чарчамаган бўлса?!

Гийбатчи ва чакимчиларнинг касофатидан канча чин дўстларнинг оралари бузилиб кетди! Канча оилаларнинг орасига совуклик тушди! Канча гулдек хонадонлар харобага айланди.

Ахир ёлгон-бўхтонлар сабабли мазлум бўлиб колганларнинг дуои-бадларидан кўркмайдиларми?!

Аллох таоло мазлумларнинг дуосини кабул килади. Аллох азза ва жалла мазлумга карата: «Иззатим ва Улуглигимга касамки, кейинрок бўлса хам, албатта сенга ёрдам бераман!»- дейди. Гийбатчи ва чакимчилар Аллохнинг аламли азоби келмасдан туриб тавба килинг!

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: «Ким бир мўмин хакида унда йўк бўлган сифатни гапирса, то гапираётган гапидан тўхтамагунича Аллох унинг жойини дўзах ахлидан окиб чиккан йиринг ва конлар тўпланадиган жойдан килади». Абу Довуд ривояти.

Мусулмон киши гийбат клаётган одамни кайтариши лозим. Чунки гийбатни эшитиш харом. Биродарининг обрўсини химоя килган кишига чиройли окибатлар ваъда килинган.

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам айтдилар: «Ким биродарининг обрўсини гийбатдан химоя килса, уни дўзахдан омон саклаш Аллохнинг зиммасидаги хак бўлди». Ахмад ривояти.

 

Оилавий муаммолар ечими

Нўъмон ибн Башир розияллоху анхудан: «Абу Бакр розияллоху анху Набий соллаллоху алайхи ва саллам хузурларига киришга изн сўраб келдилар. Шу вакт Оиша розияллоху анхонинг Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламга баланд овоз билан гапираётганини эшитиб колди. Изн берилгач, кириб Оиша онамизни ушладилар ва: «Эй Умму Рувмоннинг кизи! Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламга овозингни баланд кўтарасанми?», деди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам иккалаларининг ўртасига тушдилар. Абу Бакр розияллоху анху чикиб кетгач, Набий соллаллоху алайхи ва саллам Оиша розияллоху анхуни рози килиш учун: «Кўрмадингизми, сиз билан отангизнинг ўртангизга тушдим»,- дея бошладилар. Бир муддатдан сўнг Абу Бакр розияллоху анху келиб, яна киришга изн сўради. Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг Оиша розияллоху анхони кулдираётган эдилар. Изн берилгач, Абу Бакр розияллоху анху: «Ё Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам, уришиб колган вактингизда шерик килганингиздек, тотувлигингизда хам шерик килингларда»,- деди». Ахмад ривояти.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

Набий соллаллоху алайхи ва салламнинг халимлигини сўз билан таъриф килиш кийин. Набий соллаллоху алайхи ва саллам асло кибр килмасдилар. Агар аёлларидан бир хато содир бўлса, биринчи бўлиб Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам ўртани ислох килишга харакат килар эдилар.

Эр-хотин ўртасида келишмовчилик бўлиши табиий хол. Оилада жанжал чикса, дархол икковидан бири газабидан тушиб токати етганча жуфтини аччигидан туширишга харакат килмоги лозим. Шунда оила деб аталмиш кема хаёт денгизида сузишда давом этади. Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг хонадонидаги келишмовчиликлар аёллари томонидан бўлар эди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг чиройли хулклари ва халимликлари аёлларини аччигидан туширарди.

Ота эрига карши чикканлиги учун кизига одоб бериши керак. Бу оила тинчлиги учун зарур.

Агар хотин тарафидан бирон хато содир бўлса, эр дархол аёлга зарар беришга ёки никох тугунини ечишга шошилмасдан, акл ва юмшоклик билан муомала килиши ва аёлининг яхшиликларини эслаб, бу хатони кечириб юбориши лозим.

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам айтдилар: «Мўмин киши мўмина аёлга газаб килмайди. Агар унинг бир хулкини ёмон кўрса, бошкасидан рози бўлади». Муслим ривояти.

Келишмовчиликни хал килиш учун Аллохга осий бўлиб колмайдиган даражада эр-хотин ўз хаккини талаб килишлари мумкин.

Ота факат кизига фойдали бўлган ўринлардагина кизининг оилавий ишларига аралашиши мумкин.

Сахл ибн Саъд розияллоху анху ривоят килган хадисда:

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам кизлари Фотима розияллоху анхонинг уйига келдилар. Алий розияллоху анхуни уйда топмадилар. «Амакингнинг ўгли кани?»- дедилар. Фотима розияллоху анхо: «Орамиздан гап ўтганди, менга газаб килиб чикиб кетди. Менинг олдимда дам олгиси келмади»,- деди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам бир кишига: «Карачи каерда экан», дедилар. Халиги киши: «У масжидда ётибди», деб келди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам масжидга келдилар. Алий розияллоху анхунинг ёнбошидан ридоси тушиб кетиб унга (ёнбошига) тупрок теккан холда ётарди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам унинг чангларини кокиб: «Эй Абу Туроб![1] тур, Эй Абу Туроб! тур», дея бошладилар. Бухорий ва Муслим ривояти.

Хофиз ибн Хажар рохимахуллох айтадилар: «Бу хадисда кўп фойдалар бор. Булардан бири куёвга яхши гапириб, газабидан туширишдир».

 

Хотинлар ўртасини ислох килиш

Анас розияллоху анхудан: «Хафсанинг "яхудийнинг кизи" дегани, Софийяга етиб келди. У хафа бўлиб йиглади. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам кирганларида хам йиглар эди. «Сизни нима йиглатди?»- дедилар.  Софийя:  «Хафса мени яхудийни кизи деб айтди», деди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: «Сиз пайгамбарнинг кизисиз, амакингиз пайгамбар ва ўзингиз пайгамбарнинг остидасиз. У нимаси билан сизга фахрланади?»- дедилар. Сўнг: «Эй Хафса, Аллохдан кўркинг!»- дедилар». Имом Ахмад ва Термизий ривоятлари.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

Кундошлар ўртасида келишмовчилик чиккан пайтларда эр хакамлик килиши жоиздир.

Аёл киши ўз номусини ва динини мухофаза килиш йўлида унга келаётган сўзлар -хатто фозила аёллар  тарафидан келаётган бўлса хам-  ўз исботини топмагунича каттик ишонч хосил килмаслиги керак.

Набий соллаллоху алайхи ва саллам Софийя розияллоху анхога яхши фазилатларни баён килиб бердилар. Чунки бу фазилатлар пайгамбар хонадонига боглик бўлган такво ва иймон каби шарафли асос устига курилгандир. Буни  камситиб бўлмайди. Сўнг Набий соллаллоху алайхи ва саллам Хафса розияллоху анхога насихат килдилар.

Хафса розияллоху анхо жахли чиккан пайтда юкоридаги сўзни айтган бўлиши мумкин. Лекин мусулмон киши тилини хар кандай тойилишлардан саклашга буюрилган.

«Айтинг (эй Мухаммад алайхис-салом), бандаларимга улар энг чиройли (яхши) сўзларни гапиришсин. Албатта шайтон уларнинг орасига адоватни ташлайди. Албатта шайтон инсонга очик душмандир». (Исро: 53)

 

Ахли-аёлга таълим бериш

Ибн Аббос розияллоху анхумодан, мўминлар онаси Жувайрия Хориса кизи розияллоху анходан: «Набий соллаллоху алайхи ва саллам Жувайриянинг олдидан бомдод намозидан кейин ўтдилар. Жувайрия жойномози устида эди. Сўнг чошгох пайти кайтдилар. Жувайрия хали хам жойнамози устида  ўтирар эди. Набий соллаллоху алайхи ва саллам: «Сиз ўша пайтдан бери шу холда ўтирибсизми?»- дедилар. (Жувайрия): «Ха», деди. Набий соллаллоху алайхи ва саллам: «Мен сиздан кейин тўрт калимани уч марта айтдим. Агар сиз шу пайтгача айтган зикрларингиз билан бу калимани тортиб кўрилса, албатта бу калималар огир келади. «Субханаллохи ва бихамдихи адада холкихи ва ризо нафсихи ва зината аршихи ва мидаада калимаатихи» «Махлуклари сонича, нафсининг ризолигича, Аршининг огирлиги, ва калималарининг сиёхичалик Аллохни поклаб хамд айтаман». Ахмад ва Муслим ривояти.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

Бу хадисда Набий соллаллоху алайхи ва салламнинг ахли аёлига насихати, уларга мехрибонлиги ва яхшиликка йўллаганлиги баён килинмокда.

Эр киши ахли аёлига таълим бериш ва яхши йўлларга йўллашга харакат килмоги лозим. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар.

«Аллохнинг рахмати бўлсин бир кишига-ки, у кечаси туриб намоз ўкийди ва аёлини хам уйготади. Агар туришга кўнмаса, юзига сув сепади. Аллохнинг рахмати бўлсин бир аёлга-ки, у кечаси туриб намоз ўкийди ва эрини хам уйготади. Агар туришга кўнмаса, юзига сув сепади». Абу Довуд, Насоий ва Ибн Можа ривояти.

Мазкур хадисда айтилган сифатлар билан зийнатланган хонадон хакикий бахтли хонадондир. Чунки Аллохга ибодат килишда бир-бирига ёрдам бермоклик оила саодатининг асосидир.

Шайхул-ислом Ибн Таймия рохимахуллох айтади: «Аллохни доим зикр килиб юриш – банда машгул бўладиган ишларнинг энг афзали эканини олимлар билиттифок таъкидлашган».

Саъд ибн Аби Ваккос розияллоху анхудан: «Биз Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хузурларида эдик. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: «Сизлардан бирингиз хар куни мингта хасана-савоб топишдан ожизми?»-дедилар. Ўтирганлардан бири «Кандай килиб мингта хасана топади?»- деб сўради. «Юз марта тасбех айтади, шунда унга мингта хасана ёзилади ёки ундан мингта хато ўчирилади»,- дедилар. Муслим ривояти.

Ё Аллох! Канча улуг фазллар бор, биз ундан гофилмиз-а!

 

Уйларни мункар нарсалардан поклаш

Оиша розияллоху анходан: «Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам сафардан келдилар. Мен хонамдаги токчани суратли мато билан тўсиб кўйган эдим. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам уни кўрган захоти юлиб олдилар-да: «Киёмат куни энг каттик азобланадиган кишилар Аллохнинг махлукларига ўхшатиб расм чизганлар»,- дедилар. Биз уни битта ёки иккита тўшак килиб кўйдик, дедилар». Бухорий ривояти.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

1) Гохо оилада кимдир ўзи билмаган холда ноўрин ишни килиб кўяди. Шунда каттик гапирмасдан, бу холни дархол ўзига хос услуб билан ўзгартириш зарур. (Яъни, ким хак, ким нохаклигини аниклаб олиш керак). Хак маълум бўлгач, икки тарафдан бири хакни кабул килиб, итоат килиши лозим.

2) Бу хадисда жонзотларнинг расмини чизиш ва шу каби чизилган суратларни уйда эътиборли холда колдиришнинг харомлиги айтилмокда. Уларни ўчириб, йўк килиб ташлаш вожиб.

«Албатта бу суратларнинг эгалари Киёмат куни азобланадилар». Бухорий ривояти.

«Фаришталар сурати бор уйга кирмайди». Бухорий ривояти.

Хусусан, ёш болаларнинг кийимларидаги жонли суратларни йўкотмок лозим. Аммо ерда хор бўлиб, топталадиган тўшакка ўхшаш нарсалардаги суратларнинг зарари йўк, чунки юкоридаги хадисда Оиша онамиз токчадан юлиб ташланган матодан тўшак килганларини зикр килдилар. Жаброил Набий соллаллоху алайхи ва салламга ўтган кечада келганлари ва уйга кирмаганларини бунинг сабаби уйда жонли нарсаларнинг сурати солинган эшик, парда ва уй ичида ит борлиги эканини хабар бердилар ва айтдилар: «Буюринг, эшикдаги суратларнинг бошини кесиб (ўйиб) ташлансин,  худди дарахтга ўхшаб колади. Буюринг пардани йиртиб ундан иккита оёк остида топталадиган ерга ташлаб кўйиладиган тўшак килинсин ва итни чикариб юборишга буюринг». Абу Довуд, Термизий ва Насоий ривояти.

 

Гаюрлик-рашк

Оиша розияллоху анходан: «Мен Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламни (бирга ётганда) пайпаслаб кидирдим. Сўнг кўлимни сочлари орасига киргиздим (бошка ривоятда расулуллох ташкарига чикиб келган бўладилар). Шунда Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам «Шайтонингиз келдими?»- дедилар. Мен: «Сизнинг шайтонингиз йўкми?»- дедим. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: «Бор, лекин Аллох менга ёрдам берган; у Исломга кирган»,- дедилар. Насоий ривояти.

 

Хадисдан олинадиган сабоклар

1) Рашк аёлларда доим бўлади. Хусусан, ухлаш олдидан ва уйгонган пайтда аёллар билан муомала килишда ўртача бўлиш лозим. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: «Албатта рашк килувчи аёллар водийнинг боши билан охирини (фаркига бормай колади) кўрмайди»,- деганлар. (Водийдан мурод дарё ёки сой. ИНТ) Абу Яъло ривояти.

Аёлларда рашк ўти алангаланган вактда килаётган ишларини билмай колади. Шунинг учун хам Оиша розияллоху анхо Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам бошка хотинлариникига бориб келдиларми-йўкми, борган бўлсалар гусл килдиларми ёки йўкми, шуни билиш учун кўлини Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг сочлари орасига киргиздилар. Албатта, бу шайтон васвасасидир. Чунки Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Оиша розияллоху анхо учун ажратган кунда адолатсизлик килиши мумкин эмас.

2) Оиша розияллоху анхонинг саволи каттик бўлса-да, Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам у кишига чиройли жавоб килдилар. Бундан Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг аёлини канчалик севиши маълум бўлади. Киши махбубасини ранжитмайди.

Кози Иёз рахимахуллох: «Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам ахли аёллари билан чиройли ва багрикенглик билан муомалада бўлгани хусусида сахобалар ва салафи солихларнинг сўзлар жуда кўпдир»,- деганлар.

Имом Молик айтади: «Киши ахли билан яхши муносабатда бўлишида  Аллохнинг розилиги, аёлининг мухаббати, молининг кўпайиши ва умрининг баракали бўлиши бордир». «Эр киши аёлининг мухаббатини козонишга харакат килиши вожиб».

Имом Молик ахли-аёлига ва фарзандларига чиройли муомалада бўлган кишилардан эди.

 

Ота солих кишига «кизимга уйланинг», деб

таклиф килиши

(Давоми бор)


[1] Маъноси: «Эй тупрокка беланиб ётувчи».

◄◄◄Бошига кайтиш

►►►Давомига ўтиш

   ЮкоригаÎ