Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

(Давоми)

Мана шу ўринда имом Нававий ўзларининг ″Риёзус-солихийн″ номли китобларида тавба ва унинг шартлари хакида айтган сўзларини келтиришни лозим топдик. У зот рахимахуллох айтадилар: «Уламолар дейдилар: ″Барча гунохлардан тавба килмок вожибдир. Агар килинган гунох Аллох билан банданинг ўртасида вокеъ бўладиган гунохлардан бўлса, тавба килишда уч нарса шарт килинади;

1 – Мана шу гунохдан буткул чикиш.

2 – Шу гунохни килганидан пушаймон бўлиш.

3 – Мана шу гунохга асло кайтмасликка азми-карор килиш.

Агар ушбу шартлардан бирортаси амалга оширилмай колса, килинган тавба хисобга ўтмайди. Агар килинган маъсият-гунох инсон хухукига тааллукли бўлса, у холда тавбага тўрт нарса шарт килинади; аввал айтиб ўтганимиз учта шартга кўшиб тўртинчи шарт – хак эгасини рози килиш. Масалан: мол ва шу каби нарсани тортиб олган бўлса, уни эгасига кайтариш. Агар унинг хаккига бўхтон килган, ёки бирор маънавий зарар етказган бўлса, унга берилажак шаръий хукмга итоъат этиш ёки хак эгасидан афв этишини илтимос килиш. Агар бировни гийбат килган бўлса, гийбат килинган шахс хузурига бориб, килган хотосини этироф этиб, ундан узр сўраш.

Агар килган гунохлари турлича бўлиб, уларнинг баъзиларидан тавба килиб, баъзиларидан килмаган бўлса, килган тавбаси ана шу тавба килинган гунохга нисбатан хисобга олинади, колган гунохларга килиниши вожиб бўлган тавба ундан сокит бўлмай туради.

Тавбанинг вожиб эканига китобу суннат ва умматнинг ижмосидан етарлича далиллар мавжуд″». (Шу ерда имом Нававийнинг гапларидан иктибос тугади)

Умар ибн ал-Хаттоб ″ат-тавбатун-насух – холис тавба″ни куйидагича сифатлаганлар: «″ат-тавбатун-насух – холис тавба″; ″банда бир гунох ишдан тавба килганидан кейин, согиб олинган сут елинга кайтиб кирмаганидек, у хам ўша гунох ишга кайтиб кадам босмаслигидир″».

Биродарлар! Юкоридаги тавба хакида айтганларимиздан маълум бўладики, качонки нусух – холис тавба киладиган бўлсак, килган тавбамиз ўзининг зиёси билан нурли чирок каби калбимизни коплаб олган гунох ишларнинг зулматини таркатиб юборади. Аллох таоло хаммаларимизни ″насух – холис тавба″ килишга муваффак айласин!

 

3 – Кабр зулмат, Ла илаха иллаллох, Мухаммадур-росулуллох унинг чирогидир

Учинчи зулмат: Кабрдаги зулмат

Юкорида баён килиб ўтганимиз; биринчи ва иккинчи зулматлар маънавий зулматлар эди. Аммо кабрда бўладиган зулмат эса, хиссий – хакикий зулматдир. Гўр деб аталмиш бу коронги ўрага дафн этилган, бу дунёни тарк этиб, охират сари ўз сафарини бошлаган шахс унда ёру дўстлари, бола-чакаларидан жудо бўлиб то Киёмат коим бўлгунга кадар танхо коладиган жойдир. Хеш-акраболари уни дафн этиб кайтишгач, саноглик кунларгина ёдга олиб турадилар. Кунлар ўтиб боргани сайин уни ёдларидан чикара борадилар. Эслашса хам, согинчдан келиб чикиб эмас, шунчаки, бирор муносабат сабаблигина эслашади. Шоир Хазиний ушбу манзарани ажойиб бир суратда назмга солган эдилар. Сиз хам бир ўкиб кўринга!:

 

Аёгинг остига бокгил, хама ер ичра пинхондур,

«Манам шундек бўлурман» деб, санинг парвойинга келмас.

 

Лахад ичра ётурсан ёзу киш ўтгонини билмай,

Ўгул-киз, ёру дўстинг келиб сандан хабар олмас.

 

Сан ўлгон сўнг хама фарзандларинг молингни олгайлар,

Санинг холинг нечук кечгай каро ерда, булар билмас.

 

Ўлум ёшу кари, шоху гадоларга баробардур,

Билинг, жон олгучи элни назарга заррача илмас.

 

Ха азиз дўстлар! Инсон хаётлик чогида хайрли ишларни амалга ошириб, садакаи жориялар килиб кетган бўлса, уни ёдга олинишида шубха йўк. Бирок умрида мусулмонларга нафи тегмаган, на хаётлик чогида ва на ўлганидан кейин колганларга нафи етиб турадиган бирон хайрлик иш килмаган шахс эса, тезда унитиб юборилади. Уни бегоналаргина эмас, хатто ўзининг фарзандлари хам тезда эсдан чикариб юборурлар.

Энди у, бу жойда зулмат ичра танхо ўзи колиб кетади. Агар у хаётини гунох билан ўтказганлардан бўлса, яна бир зулмат – гунохкорлик зулмати кўшимча бўлади. У мана шу икки зулмат ичида каттик кўркув билан турган бир пайтда, савол-жавоб килиш учун “Мункар ва Накир” деб аталмиш икки фаришта дахшатли бир суратда кириб келадилар. Бу эса, унинг кўркувини янада ошириб юборади. Кабрда унинг устига кат-кат копланиб колган мазкур коронги—зулматларни учинчи чирок – “Ла Илаха иллаллох Мухаммадур-росулуллох” чирогининг нуригина таркатиб юбориб, унинг кабрини нурга тўлдира олади.

 

Учинчи чирок: Ла илаха иллаллох Мухаммадур-росулуллох

Ушбу калима билан исломга кириб, шариатга мувофик хаёт кечирган ва бу дунёдан кетар чогида хам хаёти мана шу калима – Ла илах иллаллох Мухаммадур-росулуллох – билан хотима топган шахс энг бахтли кишидир. Аммо хаёти ушбу муборак калима билан якун топмай, балки, бу калиманинг зидди бўлган хар-хил калималар билан тугалланган шахс эса, энг бахтсиз кимсадир. У то рўзи киёмат ётадиган жойи – кабрдаги зулматларни ёритгувчи нурафшон чирок – “Ла илаха иллаллох Мухаммадур-росулуллох” калимаси –дан махрумдир.

“Унинг олдига “Мункар ва Накир”, деб номланган икки фаришта келиб, ундан: “Роббинг ким”? — деб, сўрайдилар. Унинг эса, тили калимага келмай: “Хоох, хоох билмайман”— дейишдан нарига ўта олмайди. Улар: “Дининг нима?”—дейишади унга. У: “Хоох, хоох билмайман”—дейди. Улар: “Сизларнинг ораларингизга пайгамбар килиб юборилган киши хакида нима дейсан?”—дейдилар. У, пайгамбар соллаллоху алайхи ва салламнинг исмларини билолмайди. Унга, у зотнинг исмлари Мухаммад!— деб айтиб хам берилади. У эса: “Хоох, хоох билмадим, одамлар шундай дейишганини эшитгандим”— дейди. Пайгамбар саллоху алайхи ва саллам айтадилар: “Ўрганмадинг, ўкимадинг!”— дейилади унга. Шунда осмон тарафидан бир нидо килгувчи: “У, (Аллохни, динини ва росулини) инкор килди, унга оловдан тўшак солинглар ва (кабридан) унинг учун дўзах томонга бир дарча очинглар; унга дўзахнинг иссиги, гармселларидан келиб туради”—деб нидо килади ва кабрини торайтирилади, натижада ковургалари бир-бирига киришиб кетади...” (Абу Довуд ривоят килган узун хадиснинг бир бўлаги)

Мана шу савол-жавобдан кейин у ўзининг дўзахдан олажак жойидан ўзга хеч нарсани кўрмайди, хасрат-надоматлар билан дод-фарёдлар килади. Унинг фарёдларини инс ва жинлардан бошка барча жондорлар эшитадилар. (Хадисда шундай дейилган)

Росулуллох соллаллоху алайхи ва саллам айтадилар: “Кимнинг охирги сўзи “Ла илаха иллаллох” бўлса, жаннатга дохил бўлгай” (Имом Хоким ривояти)

Умрининг охирги лахзаларида ушбу муборак калимани нутк этиш эса, хаёти давомида мана шу калима билан яшаган, унинг талабларига биноан амал килган, бировни яхши кўрса мана шу калима учун яхши кўрган, ёмон кўрса хам ўша учун ёмон кўрган – бир сўз билан айтганда мўъмин-мусулмон бўлиб хаёт кечирган кишигагина насиб этади. Аммо бу муборак калимадан юз ўгирган ва бу дунёнинг зеб-зинатларига машгул бўлган ва бу дунёда яшашдан максади факатгина еб-ичиш, ўйин-кулгидан иборат бўлган кимса эса, ўз ихтиёри билан юз ўгиргани “Ла илаха иллаллох” калимасини бу дунёдан кетар чогида асло нутк кила олмайди.

Ха, азизлар! Юкорида айтиб ўтганларимизни яхши тааммул килиб кўрсангиз, албатта, гўр деб аталмиш жой коронги-зулмат коплаб олган мудхиш бир ўрин эканлиги ва ўша дахшатли коронги-зулматни таркатиб юбориб, кабрингизни нурга тулдиргучи нурли чирок “Ла илаха иллаллох Мухаммадур-росулуллох” калимаси эканлигин яхши англаб етгайсиз.

◄◄◄Бошига кайтиш

Давомига ўтиш►►►

   ЮкоригаÎ