Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

Хидоят йўлига гов бўлувчи

ўн омил

 

Муаллиф: Абдуррахмон ибн Яхё

Абдулхафиз Сирож таржимаси

 

Бисмиллахир рохманир рохийм

 

Барча оламларнинг парвардигори – Аллох Таъолога хамду санолар, У Буюк зотнинг пайгамбари бўлмиш хазрати Мухаммад ва унинг оилалари, сахобалари хамда уларга эргашган тобиийнларга барчаларига дуруду салавотлар бўлсин!

Хидоят ва рахмат Аллох Таъолонинг бандасига ато этган буюк неъматдир. Гумрохлик ва газабга гирифтор бўлиш эса, ўша икки буюк неъматнинг зиддидир.

 Аллох Субханаху ва Таъоло Ўзи хидоят ва рахматни инъом этган зотларнинг йўлларига бизларни хам хидоят этишини, рахматидан махрум этилиб, газабига гирифтор бўлганлар хамда хидоятдан бенасиб этилиб, гумрох бўлганларнинг йўлларидан бизларга панох беришини сўраб, Ул Буюк Зот Ўзига хар куни бир неча бор илтижо килмоклигимизга буюрди. Зеро бу дуо энг жомеъ (жуда кўп маъноларни ўзида жамлаган), энг афзал ва нихоятда зарур дуодир. Шунинг учун хам банданинг Аллох Таъоло уни ″сиротал-мустакийм″га хидоят этмоклигини, кунига ўн етти марта, Унинг Ўзидан сўрамокги жуда хам мухим ва зарурдир, балки, банда хар вакт ушбу дуога мухтождир.

Бирок, банда бу дуони кўп килишлигига карамай, у дуони гофил, бепарво калб билан килгани боис, гохида ижобат этилиши кечикади. Пайгамбар соллаллоху алайхи ва салламдан: «Албатта, Аллох Таъоло, гофил, бепарво калб (эгаси)дан дуони ижобат килмайди» хадиси ривоят килинган. Дуо чогида калбнинг гафлатда бўлиши дуонинг кучини кетказиб кўяди, шу сабабли унинг ижобати кечикади.

Кўп кишлар: ″Хидоят талаб килиб, кўп дуо-тазарруълар килсак хам, хидоят топа олмаяпмиз. Холбуки, хидоят топишни жуда хам хохлаймиз. Лекин, нима сабабдан хидоят тополмаяпмиз?, бунинг сабаби нима?, билолмаймиз″, — деб кўп шикоят киладилар. Асосий муаммо хам, мана шу.

Хўш, бу муаммонинг сабаби нималар? унинг натижаларичи? ва муаммони хал килишнинг иложи борми?

Шубхасизки, хидоят йўлига тўгонок бўлиб олган омиллар бор ва улар жуда  хам кўп. Гохида, бир шахснинг ўзида ушбу омилларнинг барчаси тўпланиб колади, гохида эса баъзилари ва баъзида банданинг хидоят йўлини топишлигига ана шу омилларнинг биттасигина кифоя килади.

Биз кўйидаги сатрларда хидоят йўлига гов бўлувчи омиллардан ўнтасини санаб ўтамиз:

1 – Билимсизлик ёки, эгалланган билимнинг заифлиги:

Бандани камолотга икки нарса етказади.

а) Хакикатни ботилдан ажрата билиш яъни, хакикатга нисбатан тўла маърифат хосил килиш.

б) Сўнгра хакикатни ботилдан устун кўйиб, уни ихтиёр этиш.

Баъзи бир одам хакикатни билади яъни, бу ўриндаги маърифатга хам эга бўлади. Бирок, уни ботилдан устун кўйишда заифлик килади. Билимсиз одам билимга эга бўлиши билан, бўйсунуш ва эргашишга якинлашади, бу билан у хакикатнинг ярим йўлини босиб ўтади, унинг зиммасида факаткигина тўгри йўлга каратилган азми-карор юкигина колади.

Имоми Ахмад Пайгамбар соллаллоху алайхи ва салламдан мана бу дуони ривоят килганлар: «Эй Аллохим! Сендан тўгри йўлга бўлган азми-карор сўрайман».

Кахф сўрасининг «(Зотан), ўзинг эгаллаб олмаган – хабардор бўлмаган нарсага кандай сабр килурсан?!»(68–оят)ида, билимсизлик бесабрликка сабаб эканига ишора бор.

Мана шу билимсизлик, жуда кўп кофирларни исломни кабул килишларидан манъ килди. Улар ислом хакида тўлик маълумотга эга эмас, унинг мохиятини тушунмас эдилар, устига-устак уни хохламас, балки, ёмон кўрардилар. Улар мана бу маколда айтилганидек: ″Одамлар ўзлари билмаган нарсанинг душмани бўладилар″, – ўзлари яхши билмаган исломга душман бўлдилар.

Афсуски, бугунги кунда, аксарият мусулмонлар ушбу диннинг хакикатидан бехабардирлар. Баъзилари: ″Агар тавба килиб Аллох Таъоло тарафига кайрилиб, яхши амалларни килсам ризки рўзим танглашиб, хаётда кийналиб коламан. Аммо нафсимни ўз хохишига кўйиб бериб, гунох йўлини танласам, эркин бўламан ва ўзим хохлаган ишларни килиб дунё орттираман натижада фаровон хаёт кечира оламан...″ шу каби бемани гапларни гапирадилар. Аслида бундайлар Аллохга эмас коринларига, хавойи нафсларига сигинувчи шахслардир. Фаразан, улар ўйлагандек хидоят йўлини тутганлари сабабли хаётда тангликка гирифтор бўлишса, бу банданинг иймонида содиклигини ва сабрини имтихон килиш учун Аллох Таъоло тарафидан келган синовдир.

Ла илаха иллаллох! Ажабо! Жуда кўп илмсиз ибодат килувчилар, маърифатсиз ўзини диндор хисоблагувчилар ва диннинг асли мохиятидан бехабар бўлган ″олим″ деб танилувчи кишилар мана шу хато фикрга алданиб нотўгри йўлга кетдилар.

Аллох Таъоло айтади: «Одамлар орасида Аллохга шубха билан (яъни, сидкидилдан эмас, балки тил учида) ибодат киладиган кимсалар хам бордир». (Хаж: 11)

Субханаллох! мана шу фитна – мазкур нотўгри фикрга алданиш ушбу диннинг хакикатини англашлик йўлига тўганок бўлиб келмокда. Бунинг сабаби динни тушунмаслик, неъматнинг хакикатини билмаслик, кайси неъматга эришиш учун харакат килиш керак – дунё неъматигами, ёки охиратникига? Мана шу нарсани яхши ажрата билмасликдир. Аслида дунё неъмати охират неъмати олдида хеч нарсага арзимас экани, исбот талаб килинмайдиган очик хакикатдир.

Аллох Таъолонинг фармон ва кайтариклари рахмат ва охират азобидан химоядир. Мўъминлар бу дунёга алданиб, унга богланиб колмасликлари, охират неъматига рагбат килишлари учун Аллох Таъоло бу дунёни уларга гам-гуссалик килиб кўйди.

 

2 – Хидоятга нолойиклик:

Баъзи бир киши яхшигина илмга эга бўлиши мумкин, бирок у нияти бузук, нопок, хидоятга номуносиб бўлгани учун уни хидоятдан махрум этилади.

«Агар Аллох уларда бирон яхшиликни билганда эди, албатта уларнинг кулокларини очиб кўйган бўлур эди ва агар (Аллох уларнинг) кулокларини очиб кўйганида хам улар юз ўгирган холларида кетган бўлур эдилар». (Анфол: 23)

Бу каби кишилар ўта котиб кетган ерга ўхшайдилар, унга хар канча кўп ёмгир ёгмасин, бари бир бефойда, ундан бир нарса унуб ўсмайди. Калб хам шундай, каттик бўлса насихатни кабул килмайди. Каттик калб Аллох Таъолодан жуда хам йирок бўлади. Шунингдек калбда мараз (нифок каби маънавий иллат) бўлса хам, унда азми-карор бўлмагани боис, ундаги илм фойда бермайди. Бундайларни Аллох Таъоло куйидагича таърифлайди: «Качон Ёлгиз Аллох зикр килинса, Охиратга иймон келтирмайдиган кимсаларнинг диллари сикилиб кетар. Качон У Зотдан ўзга бутлар зикр килинганида эса баногох улар шодланиб кетурлар». (Зумар: 45)

 

3 – Хасад ва кибр:

Пайгамбар соллаллоху алайхи ва саллам кибрни, у: ″Хакикатни инкор этиш, одамларни тахкирлаш″,— деб шархлаганлар. Кибрнинг зидди эса тавозедир. Тавозенинг маъноси: ″Хакикатни кимдан бўлсада кабул килиш, ўзгаларга хуш муъомалада бўлиш″дир.

Мутакаббир шахс ўз сўзига ва килаётган ишига мутаасиб бўлади яъни, меники хак деб туриб олади. Мана шу мутакаббирлик Иблисни саждага буюрилган вактда, буйрукка бўйсунмасликка ундади. Бу аввалдагиларнинг хам, кейингиларнинг хам – барчанинг касалидир. Магар Аллох Ўзи саклаган кишиларгина бу иллатдан саломатдирлар.

Яхудийлар такаббур килганлари учун пайгамбар соллаллоху алайхи ва салламга иймон келтиришдан бош тортдилар, вахоланки улар у зотни яхши танишар, хакикий пайгамбар эканликларини билишар эди. Аллох Таъоло дейди: «Биз Китоб это этган кимсалар (яхудий ва насронийлар) уни (Мухаммад Пайгамбарни  саллаллоху алайхи ва саллам) ўз фарзандларини таниган киби танийдилар. (Яъни, ўзларининг Илохий Китобларида у зот хакида ўкиганлар). Ва албатта улардан бир гурухи билганлари холда хакикатни яширадилар». (Бакара: 146)

Аллох Субханаху ва Таъоло, улар расул соллаллоху алайхи ва салламни ўз фарзандларини танишганидек танишларини зикр килди, лекин улар тош сингари каттик (хакикатни кабул килмайдиган) кавмдирлар.

Абдуллох ибн Убай ибн Салулни хам иймондан ман килган нарса, мана шу кибр касаллиги бўлди.

Ушбу кибр туфайли Абу Жахл хам иймондан бош тортди. Бир киши ундан, Мухаммад соллаллоху алайхи ва салламнинг ростгўй – хак эканликларини била туриб нима учун бош тортасан деб сўраганида, у: ″Биз ва баний Хошим доимо шараф устида мусобака килар эдик, пойгадаги икки чавандоз каби кетиб турган бир пайтимизда, улар биздан пайгамбар чикди дейишмокда, биз энди уларга кандай килиб ета оламиз, Аллохга онт ичаманки, унга асло иймон келтирмаймиз″,— деб жавоб берган эди.

Колган мушриклар хам худди Абу Жахл каби, Расул соллаллоху алайхи ва салламнинг ростгўйликларида, хакикат у зот билан эканида шак-шубха килмас эдилар, лекин кибр ва хасад уларни куфр ва инод (кайсарлик, хакикатга унамаслик)га мажбур килди.

 

4 – Рахбарлик кўлдан кетиб колишидан кўркиш:

Кишида хакикатга бўйин эгишдан ман киладиган кибр ва хасад бўлмаса-ю, бирок у молу-мулк, юкори лавозимга эга бўлса, ундаги мана шу молу-мулк ва ловозимга бўлган хирс–бахиллик хакикат ва хидоят йўлига тўганок бўлиб олади. Рум императори Хиракл (Геракл) ва унга ўхшаганларнинг холатлари шундай бўлган эди. У Абу Суфён билан олиб борган сухбатининг охирида шундай деган эди: ″Агар сўзларинг рост бўлса, у (пайгамбар соллаллоху алайхи ва саллам) тез кунда мана шу икки оёгим ўрнига эга бўлади (яъни, менинг малакатимга эга бўлади). Агар мен унга етиб боришимга аклим етганда эди (яъни, подшохлигимдан воз кечиб, бориб унга иймон келтиришга аклим етганда эди) у билан учрашишга каттик харакат килган бўлардим ва хузурида бўлсам, унинг муборак кадамларини ювиб кўярдим″. У иймон келтиргудек бўлса, мамлакатига (подшохлигига) ва хаётига кавми томонидан келадиган хавфни аник биларди, шу боис у, Расул соллаллоху алайхи ва саллам хузурларига етиб келишга кодир эмас эди.

Барча лавозим эгалари мубтало бўлган ушбу иллатдан, Нажоший каби Аллох Ўзи саклаган кишиларгина нажот топа олганлар, холос.

Фиръавн ва унинг тарафдорлари хам мана шу иллатга – лавозимни яхши кўриш дардига мубтало эдилар.

Аллох Таъоло деди: «Улар айтдилар: ″Ўзимизга ўхшаган икки кишига иймон келтирурмизми?! Холбуки, уларнинг кавми (яъни, Бани Исроил) бизларнинг кулларимизку″». (Мўъминун: 47)

Ривоят килинишича: ″Фиръавн Мусо алайхиссаломни тасдиклаб, у кишига эргашмокни хохлаб, бу тўгрида ўз вазири Хомон билан маслахатлашган экан. Хомон унга: ″Сиз ўзингиз хамма ибодат киладиган маъбуд бўлсангиз, кандай килиб бошкага ибодат киладиган бир оддий бандага айланмокчисиз″, — деб жавоб берган экан. Шундан сўнг Фиръавн хидоятни ташлаб риёсатни (подшохликни) ихтиёр этган экан″.

(Давоми бор)

◄◄◄Бошига кайтиш

Давомига ўтиш►►►

   ЮкоригаÎ