Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

Омонат

Абдуллох ибн Абдуррахмон ал-Жибрин

 

Аллох субханаху ва таъолога хамду санолар айтамиз, ундан бизни магфират килишини сўраймиз. Гувохлик бераманки Аллохдан ўзга илох йўк, У ёлгиз ва шериксиз зотдир. Мухаммад саллаллоху алайхи ва саллам унинг кули ва элчисидир. У кишига, ахли ва асхобларига Аллохнинг рахмати ва саломи бўлсин.

Аммо баъд:

Албатта омонат хакида сўзлашлик  катта ахамиятга эга. Чунки у бир томондан Аллох ва банда ўртасидаги нарсага, иккинчи томондан банда билан банда ўртасидаги нарсага алокадор. Мазкур омонатни адо этишда бандага мадад берадиган сабабларни баён этамиз. Аллохдан амалларимизни холис ўзининг юзи учун килишини сўраймиз.

О М О Н А Т деганда нимани тушунилади.

Умуман омонат дейилганда ибодат кўзда тутилади. Буни Аллох субханаху ва таъоло куйидаги ояти каримада мархамат килган;

«Албатта Биз бу омонатни (яъни шариати исломиядаги тоат-ибодатларни) осмонларга, ерга ва тогу-тошларга кўндаланг килган эдик, улар уни кўтаришдан бош тортдилар ва ундан кўркдилар. Инсон эса уни ўз зиммасига олди. Дархакикат у (ўзига) зулм килувчи ва нодон эди.» (Ахзоб:72.)

Аллох ушбу омонатни ўзининг энг улкан махлукотларига; кенг осмонларга, улкан Ерга ва улугвор азамат тогларга кўндаланг килди. Улар бу омонатни зиммаларига олмадилар. Вахоланки бу махлукотлар Аллох амри каршисида бўйин эгадилар, ўзларига юкланган нарсадан бўйин товламайдилар. Аллох субханаху ва таъоло бу махлукотларнинг ўз парвардигорларига мутеъ ва буюрилган ишларида итоаткор мусаххар эканларини айтган;

«Сўнгра тутун холидаги осмонга юзланиб, унга ва Ерга «(Менинг амри-фармонимга) ихтиёран ёки мажбуран келинглар!» деган эди, улар : «ўз ихтиёримиз билан келдик» дедилар.» (Фуссилат:11.)

Демак, еру-осмонлар ўз парвардигорига тўлик таслим бўлган ва улар нимага буюрилсалар, жомид (хаётсиз, жонсиз) махлукот бўлсалар-да умуман итоатдан ташкари чикмайдилар. Аллох амрини Унинг хохиш-иродасига мувофик равишда барча нарсада адо килишади. Агар Аллох  уларга харакатни ёки харакатсизликни буюрадиган бўлса хеч тўхталмасдан итоат этадилар. Улар Аллох амрига хамиша бўйсинувчидирлар.

«Бирон нарсани (яратишни) ирода килган вактида Унинг иши факатгина «Бўл» демоклигидир.» (Ёсин:82.)

Аллох еру-осмонларни ва бошка бутун мавжудотга идрок ва маърифат билиш кувватини берди. Улар нимага буюрилганларини хис киладилар. Агар амр этилса, саждага бош кўядилар, Аллох субханаху ва таъолога тасбех айтадилар.

«Етти осмон, ер ва улардаги бор мавжудот  (Аллохни) поклар.» (Ал-Исро:44.)

«(Эй Мухаммад), сиз  осмонлардаги ва ердаги бор мавжудот, куёш, ой,  юлдузлар, тоглар, дов-дарахтлар ва (барча) жониворлар хамда кўпдан-кўп инсонлар (Ёлгиз) Аллохга сажда килишини кўрмадингизми.» (Хаж:18.)

Еру-осмонлардаги барча нарсалар; тоглар, дарахтлар, юлдузлар, жонзотлар ва бошка жамодот (жонсиз нарса) лар Аллохга сажда килади. Аллох уларга ўзларига муносиб хис-туйгу ва идрокни яратган. Улар хам сажда киладилар, кўркадилар.

«... Зеро шундай тошлар борки, улардан дарёлар отилиб чикади, яна шундайлари борки, ёрилиб, ичидан сув чикади, яна шундайлари борки Аллохдан кўркканидан пастга кулайди. ...» (Бакара:74.)

Тоглар хам Аллох таъолодан кўркиб туради. Ояти каримада;

«Агар Биз ушбу Куръонни бирон тогга  нозил килганимизда, албатта сиз у (тог)ни Аллохнинг кўркувидан эгилиб ёрилиб кетган холида кўрган бўлур эдингиз.» (Хашр:21.)

Тоглар ва бошка мавжудотлар Аллохдан шунчалик кўркишларига, унга шунчалар итоаткор бўлишларига карамасдан мазкур омонатни ўз зиммасидан сокит килдилар. Уни ўзларига огир деб билдилар ва кўтаришдан бош тортдилар. Инсон ўзининг заифлигига карамасдан уни ўз зиммасига олди!

Энди бу омонатни адо этмоги шарт. Агарда инсон бу омонатга хиёнат килса ва бепарво бўлса Аллох хузурида жавоб беради. Омонатни ташлаб кўйгани ва унга хиёнат килгани учун азобга (мустахик) дучор бўлади. Хўш, энди биз бир-биримизга савол бериб кўрайликчи; Инсон зиммасига олган бу омонат нима ўзи.!

 

О М О Н А  Т – мўминларнинг йўкотган нарсаси.

Аллох бандаларини мўминлар деб номлади. Мўмин  мана шу омонатга хиёнат килмайдиган, унга амал киладиган ва уни махкам ушлайдиган кишидир. Омонат "амнун" яъни омонлик, бехавотирлик ёки иймон деган сўздан олинган. Омонатга хиёнат килмайдиган киши ёки мў'таман-омонатдор дейилади. У омонатни хакикий адо этгани учун омонат ва иймон ахлидан деб сифатланади. Аллох субханаху ва таъоло айтади; «Улар ўзларига ишонилган омонатларга ва (ўзларига) берган ахду-паймонларига риоя килувчи кишилардир.» (Мўминлар:8.)

Бу ерда омонат, банданинг зиммасидаги Аллохнинг хакларини ва бандаларнинг хакларини хам  ўз ичига олади. Аллох мўминларни "риоя килувчилар" яъни омонатни хакикий адо этувчилар деб сифатлади. Агар улар мана шу сифатга эга бўлсалар, Аллох ўзининг куйидаги оятида зикр килган нажот топувчи бандалардан бўладилар.

«Дархакикат мўминлар нажот топдилар.» (Мўминлар:1.)

Инсон хар кандай холатда хам бу омонатни адо килиши керак. Чунки, у Аллох буюрган хаклардандир. Омонат куйидаги оятда зикр этилган ахд-паймондир;

«Улар ўзларига ишонилган омонатларга ва (ўзгаларга) берган ахду-паймонларига риоя килувчи кишилардир.» (Мўминлар:8.)

Бу ахду-паймонларга инсоннинг Роббиси билан килган ахди хам, ўзга инсонлар билан килган ахд-паймонлари хам кириб кетади. Аллох таоъоло ахдни куйидаги сўзи билан янада таъкидлирок килган;

«Албатта, ахд-паймон (киёмат куни) у хакда сўрокка тутиладиган  ишдир

Яъни унинг вафоси хакида сўралади. Лекин, ахдларнинг энг мухими Аллохга берилган ахддир.

«Ахд-паймон берган вактларингизда, Аллохга берган ахдингизга вафо килингиз!» (Нахл:91.)

Инсонларнинг зиммасига юклатилган энг улуг омонат бу Аллохга берилган ахддир. Хакикий мўмин барча холатда ушбу омонатга риоя килади. Аммо иймони заиф кишиларни бу омонатга енгил-елпи караётганини, уни тўла адо килмаётганини кўрасиз. Бу аслида банданинг иймонидаги нуксон-камчиликдир. Аллохнинг хам, инсонларнинг хам хакларига омонатдор бўлган, унга хакикатан ич-ичидан богланган ва кандай лозим бўлса худди шундай бу омонатни адо килган ишончли, муслим киши бўлгани учун Аллох бандасини мўмин деб атади. Мана шу  одам мўмин ва аминдир.

(Давоми бор)

◄◄◄Бошига кайтиш

Давомига ўтиш►►►

   ЮкоригаÎ