Ислом Нури

Мақолалар

 

БУ КУНЛАРНИ КАНДАЙ ЎТКАЗМОК КЕРАК?

Аллох Таолога хамду санолар, пайгамбаримиз Мухаммад ибн Абдуллохга, ахли-оилаларига ва асхобларига салоту саломлар бўлсин.

Маълумки, Аллох Таоло ўз хикмати ва фазлу карами билан айрим кунларни бошкаларидан кўра муфаззал этди.

"Парвардигорингиз Ўзи хохлаган нарсасини яратур, ва (Ўзи хохлаган ишни) ихтиёр килур. Улар учун ихтиёр йўкдир…"("Ал-Касас", 68-оят)

Ушбу афзаллик мўминлар хайрли ишларга каттикрок берилмоклари ва ажру савобларга мўл-кўл кўмилмоклари учун, Аллох Таолога яна хам якинрок бўлмоклари учун пок Парвардигор тарафидан жорий этилган. Аммо атрофга назар ташласангиз, кўпчилик мусулмонларнинг фазилатли соатлардан мутлако гофил эканларини кўрасиз. Улар улуг ажру савоблардан махрум колиб, ушбу соатларни ганимат билмайдилар.

Масалан, Зулхижжанинг аввалги ўн куни дунё кунларининг энг афзали ва уларда килинган амаллар бошка кунлар амалига караганда Аллох Таолога суюклирокдир.

Хўш, мана шундай улуг ва ганимат соатларда биз нима билан машгул бўламиз? Афсуски, кўпчилигимиз хатто бу кунларнинг келиб-кетганини хам сезмай коламиз. Зулхижжанинг ўн кунида айтилиши лозим бўлган такбирларнинг мутлако ташлаб кўйилишини бунга мисол сифатида келтириб ўтиш мумкин. Зулхижжанинг ўн куни Рамазон кунларидан улугрок, унда килинган амаллар Рамазон кунлари амалидан афзалрок саналишига карамасдан, Рамазонда амалга ошириладиган амаллардан биронтаси хам, кўпгина мусулмонлар томонидан Зулхижжанинг ўн кунида килинмайди. Тўгри, бунга ажабланмаса хам бўлади. Чунки Рамазон ўзига хос хусусиятлар билан ўралганки, Зулхижжанинг ўн кунида бу хусусиятлар топилмайди.

Биринчидан: Рамазон ойида хар йили бажаришимиз фарз этилган бир ой рўза ибодати мавжуд. Рўзанинг мусулмонларни тарбия килишдаги, уларнинг иймонларини зиёдалаштиришдаги ахамияти эса барчага аён.

Иккинчидан: Куръони Каримнинг нозил бўлиши хам Рамазон ойига бевосита боглик. Шу боисдан мусулмонлар Рамазон ойини хакли равишда Куръон ойи деб биладилар ва бу ой давомида Парвардигорлари каломини кўлларидан кўймайдилар.

Учинчидан: Рамазон кечаларида коим туриб ибодат килмокка кўп таргиб этилган. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Кадр кечасини кутиб, Рамазоннинг охирги ўн кечасига алохида эътибор берардилар.

Мазкур уч хусусият Рамазон учун ўзига хос мухит яратиб, кишилар хаётини ўзгартириб юборади. Бундан ташкари, ушбу муборак ойда шайтонларнинг кишанланиши, жаннат эшикларининг очилиб, дўзах дарвозаларининг ёпилиши мўминларнинг ибодатга янада харисрок бўлишларига кучли таъсир кўрсатади. Натижада мусулмонлар турли хайр-яхшилик ишларига кўпрок машгул бўладилар. Зулхижжанинг ўн кунлигида эса, ушбу имтиёзларнинг йўклиги хам биз учун бир имтихондир. Бу кунларда Рамазонда бўлгани каби кишини солих амалларга ундаб турувчи кучли омиллар кўринмайди. Факат Аллох Таолонинг тавфики билан охират гамида жидду жахд килган инсонларгина бу кунларни ганимат билишлари мумкин.

Зулхижжа ойи биринчи ўн кунлигининг хусусиятлари

Ушбу кунларнинг фазилати хакида бир канча далилларни келтириш мумкин.

1. Аллох шундай мархамат килади: "Тонгга касам, (Зулхижжа ойи аввалидаги) ўн кечага касам…". ("Ал-Фажр" сураси, 1-оят)

2. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Зулхижжа ойининг ўн кунини дунё кунларининг энг улуги деб билганлар.

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Хеч кайси кунда килинган солих амал ушбу ўн кунда килинган солих амалчалик Аллохга суюкли эмас".

- Ё Расулуллох, Аллох йўлидаги жиход хамми? - сўрашди сахобалар.

- Ха. Аллох йўлидаги жиход хам! Факат моли-ю жони билан (жиходга) чикиб, хеч нарсасисиз кайтган киши (яъни моли хам жони хам ўша ерда колган, шахид бўлган киши) бундан мустасно". (Бухорий ва Муслим ривоятлари)

Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Аллох наздида Зулхижжанинг ўн кунидан улугрок кун йўкдир. Хеч кайси амал ушбу ўн кунда килинган амалчалик Аллох Таолога суюкли эмас. Бас, ўша кунларда тахлил, такбир ва хамдни кўп айтинглар!" (Ахмад ривоятлари)

Демак, Зулхижжа ойининг ўн куни йилнинг энг афзал кунлари экан, ушбу ўн кун ичида келган жумъа хам икки фазлни ўзида жамлагани учун бошка жумъалардан муфаззалдир. ("Фатхул-борий" китобидан)

3. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Зулхижжанинг ўн кунида яхши амалларни кўпрок килишга чакириб, тахлил ва такбир айтишга буюрдилар.

4. Зулхижжанинг ўн кунида арафа ва нахр (курбон хайити) кунлари бор.

5. Ушбу кунлар ичида энг улуг ибодатлар - намоз, рўза, садака, хаж жамланади. Бу хам ўзига хос мумтозликдир. Айникса, Зулхижжанинг ўн куни ичида амалга ошириладиган хаж ибодати бутун умр давомида фарз сифатида бир мартагина адо этиладиган ганимат ва ноёб амалдир.

Зулхижжа ойининг ўн куни ичида килинадиган солих амаллар

Агар бирор кун муфаззал саналса, ўша кунда килинган амал хам афзал бўлиши табиий. Юкоридаги хадисда хам Аллох Таолонинг Зулхижжанинг ўн кунида килинган амалга мухаббати баён этиб ўтилди. Демак, бу кунларнинг улуглиги икки томонлама таъкидланади. Ушбу ўн кун давомида килинадиган солих амалларни агар умумлаштириб санаб ўтадиган бўлсак, куйидаги ибодатларни зикр этишимиз мумкин:

1. Хакикий тавба-тазарру.

Аллох Таоло ёмон кўрадиган зохиру ботин маъсиятларни тарк этиб, Парвардигор хуш кўрадиган хайрли амалларга киришмок, ўтган гунохларидан афсус-надомат чекиб, кайта бу ишга кўл урмасликка катъий ахд этмок чин тавба хисобланади. Банда ўзига буюрилган ишларни тарк этгани, кайтарилган ишларга кўл ургани учун хам тавба-тазаррулар килмоги лозим. Киши ўлим соатининг якин-узоклигини билмас экан, гунох-маъсиятлардан дархол тавба килмоги керак. Зеро, хар бир ёмон амал ўзига ўхшаган кейинги ёмон амални тортиб келаверади. Хар кандай гунох аслида ёмон нарса, аммо муфаззал жойлар ва кунларда килинган гунохлар бошка кунларда килинган айни гунохларга караганда ёмонрок бўлади. Бинобарин, уларнинг жазоси хам улкан бўлади. Аллох асрасин!

"Эй мўминлар, Аллохга холис тавба килинглар!" ("Ат-Тахрим" сураси, 8-оят).

Ибн Коййим ал-Жавзийя ёзадилар: "Холис тавбада уч нарса - барча гунохлардан кайтиш, бунга хакикий ва катъий азму карор килиш хамда иллат-камчиликлардан холи бўлиш мужассам бўлмоги лозим. Мана шу комил тавба бўлади".

2. Хаж ва умра ибодати

Хажнинг аксар амаллари Зулхижжанинг аввалги ўн куни ичида адо этилишини хисобга оладиган бўлсак, хаж ва умра ибодатларини хам ушбу ўн кунликдаги амаллар доирасига киритишимиз мумкин. Набий соллаллоху алайхи ва саллам хаж ва умрага кўп чакирганлар. Чунки мазкур улуг ибодатлар инсонни гунох-маъсият кирларидан тозалайди. Натижада киши охиратда азиз-мукаррам зотлар сафидан жой олади.

3. Вожиботларни ўз вактида адо этмок

Яъни, шариат буйрукларини Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам кўрсатмаларига мувофик равишда, барча суннат ва одоблари билан бекаму кўст адо этмок. Бу хар бир инсоннинг хаётда биринчи галдаги вазифасидир.

Аллох Таоло айтади: "Ким менинг валийим - дўстимга тажовуз килса, унга уруш эълон киламан. Биронта бандам Мен ўзим фарз килган амалларни адо этишдан кўра суюклирок нарса билан Менга якинлик хосил килмаган. Нафл амаллар эса бандамни Менга янада якинрок килаверади. Охир-окибат Мен уни яхши кўриб коламан. Качон Мен бандамни яхши кўриб колсам, Ўзим унинг эшитадиган кулоги, кўрадиган кўзи, ушлайдиган кўли ва юрадиган оёги бўламан. Мендан бирон нарса сўраса - албатта бераман, панох тиласа - Ўз панохимга оламан. Мен киладиган ишларимнинг биронтасида мўминнинг жонини олишда тараддудланганимдек тараддудга тушмаганман. У ўлимни ёмон кўради, Мен эса унга озор беришни истамайман". (Хадиси кудсий. Бухорий ривоятлари)

Хофиз ибн Хажар ёзадилар:

"Фарзларни буюрилгандек адо этишда куйидаги нарсалар мужассам бўлади:

 

  • Буйрукка бўйсуниш;
  • Буюрувчига нисбатан хурмат-эхтиром;
  • Буюрувчига эргашиш ила уни улуглаш;
  • Унинг улуглигини тан олиш;
  • Ўзининг куллигини эътироф этиш.

    Шунинг учун хам фарзларни тўла адо этиш Аллох Таолога якинлик хосил киладиган амаллар ичида энг улуги саналади".

    Шариат буйрукларига тўла риоя этмок мўминларнинг Куръони Каримда макталган сифатларидандир.

    "Улар намозларини мухофаза этгувчи (ўз вактида бекаму кўст адо этувчи) зотлардир". ("Ал-Маъориж" сураси, 34-оят)

    4. Солих амалларни кўпайтирмок

    Аллох Таолога хамиша суюкли бўлган солих амаллар ушбу муборак кунларда яна хам таъкидлирокдир. Яъни, уларнинг фазли, ажр-мукофоти юкори бўлади. Шундай экан, хаж килишга мушарраф бўла олмаган киши ушбу ўн кунни намоз, Куръон тиловати, зикр, дуо, эхсон-садакалар, ота-онага яхшилик килиш, силаи рахм ва яхшиликка буюриб, ёмонликдан кайтариш каби хайрли амаллар билан ўтказсин. Ана шунда у Парвардигори мухаббатига лойик топилиши мумкин.

    5. Зикр

    Ўзга амаллардан фаркли равишда зикр хакида алохида оят нозил бўлган: "Ва маълум кунларда (яъни курбон хайити кунларида Аллох) уларга ризк килиб берган чорва хайвонларини (курбонлик учун сўйиш) устида Аллох номини зикр килиш учун (келурлар)". ("Ал-Хаж" сураси, 29-оят)

    Абдуллох ибн Аббос юкоридаги оятда зикр килинган "маълум кунлар" ни Зулхижжанинг ўн куни деб тафсир килганлар. Яъни шу кунларда мўминлар Аллох Таоло уларга ризк килиб берган чорва моллари учун Парвардигорларига шукроналар килиб, хамдлар айтишади.

    6. Такбир

    Масжидларда, уйларда, кўча-куйда, бозорларда такбир айтмок суннатдир. Эркаклар ошкора, аёллар эса овозларини чикармасдан Аллох Таолони улуглаб такбир айтадилар. Такбирни кай лафзлар билан айтиш лозимлигини катъий чегаралаб кўйган аник бир кўрсатма йўк. Бу хусусда сахоба ва тобеинлардан ривоят килинган асарларнинг сахихроги Салмон разияллоху анхунинг куйидаги сўзларидир: "Аллоху акбар, Аллоху акбар, Аллоху акбару кабийро! - деб такбир айтинглар". Кўпчилик мусулмонлар ушбу суннатни бутунлай унутганлар. Сиз агар хохласангиз, унутилган суннатни тирилтириб, улкан ажрга эришишингиз мумкин.

    Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Мендан кейин унутилган бир суннатимни тиклаган кишига ўзи учун алохида савоб берилиши билан бирга ундан кейин ушбу суннатга амал килганларнинг савоблари баробарида хам ажр-мукофот берилади".

    Абдуллох ибн Умар билан Абу Хурайра разияллоху анхумо Зулхижжанинг ўн кунида бозорга чикиб такбир айтардилар. Одамлар хам уларнинг такбирини эшитиб, такбир айтишарди. Яъни, кишилар у икки сахобадан эшитганларидан сўнг такбир айтиш лозимлигини эсга олиб такбир айтардилар.

    7. Рўза тутмок

    Хафса разияллоху анходан ривоят килинади: "Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам тўрт нарсани хеч ташламас эдилар: Ошуро кунида, Зулхижжанинг ўн кунида ва хар ойнинг уч кунида рўза тутишни хамда бомдоддан аввалги икки ракаат суннатни".

    Албатта бу ерда Зулхижжанинг ўн кунида рўза тутиш хакида гапирилганда шу кунларнинг аввалги тўккиз куни назарда тутилган. Зеро ўнинчи куни Курбон хайити куни бўлиб, хайит куни рўза тутиш ман килинган. Айрим кимсаларнинг факат еттинчи, саккизинчи хамда тўккизинчи кунларни хослаб рўза тутишларига келсак, шариатда бу ишнинг асли йук. Бирок, кайси бир инсон ўзининг имконият ва куч-кудратидан келиб чикиб шу уч кунни рўза билан ўтказмокчи бўлса, албатта бу учун савоб олади, иншоаллох.

    8. Курбонлик

    Курби етадиган кишилар учун курбонлик сўйиш камида - суннати муаккада. Баъзи олимлар, масалан, Ибн Таймия уни хатто фарз дейишган. Ханафий мазхаб уламолари наздида бу амал вожибдир.

    "Бас, сиз Парвардигорингиз учун намоз ўкинг ва курбонлик килинг!" ("Ал-Кавсар" сураси, 2-оят)

    Ушбу оят ичига хайит намозини ўкиш ва курбонлик килиш киради. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам унга доим амал килганлар. Абдуллох ибн Умар айтадилар: "Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Мадинада ўн йил турдилар ва хар йили курбонлик килдилар".

    9. Хайит намози

    Хайит намози каттик таъкидланган суннатлардандир. Имом Абу Ханифа бу намозни вожиб дейдилар. Баъзи уламолар унинг фарзлиги хусусида хам кучли далиллар келтирганлар. Мусулмонлар хайит намозига чикиб хайит хутбасини тингламоклари, бу куннинг байрам этиб танланишидаги хикматларни, бу кун Аллохга шукроналар килинадиган, солих амаллар бажариладиган кун эканлигини ёдга олмоклари лозим.

    Арафа куни

    Арафа куни алохида фазл ва хусусиятларга эга бўлгани учун унинг фазилати ва шарафи хусусида батафсил тўхталиб ўтамиз.

    Биринчидан - Арафа куни динимиз комил этилган, неъмат тугал килинган кун.

    "Яхудлар Умар разияллоху анхуга айтишди:

    - Сизлар бир оятни ўкийсизлар. Агар ўша оят бизга нозил бўлганида эди, уни байрам килиб олган бўлар эдик.

    - Мен ўша оятни качон нозил бўлганини хам, каерда нозил бўлганини хам, у нозил бўлганида Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам каерда турганларини хам биламан. У арафа куни эди, биз хам Аллохга касамки, Арафотда эдик (шу ерда Суфён: "Ўша кун жумъа куни бўлганмиди-йўкми, аник айтолмайман", - дедилар). (Бухорий ривоятлари)

    "Бугун сизларга динингизни комил килдим, неъматимни бенуксон, тўкис килиб бердим ва сизлар учун Исломни дин килиб танладим" ("Ал-Моида" сураси, 3-оят)

    Арафа куни дин комил этилди, деб айтилишига сабаб, шу кунгача мусулмонлар Ислом хажини амалга оширмаган эдилар. Энди Ислом рукнларининг охиргиси хам жорий этилиши билан дин комил бўлди. Бундан ташкари, Аллох Таоло хажни Иброхим алайхиссалом асосларига кайтарди, ўша йилги хаж мавсумидан бошлаб хажда мушриклар иштирок этишини хам, ширк амаллари бажарилишини хам ман килди. Шунинг учун ўша йилдан буён Арафотда мусулмонлар орасида мушриклар бўлмади. Неъматнинг тўкис бўлиши эса, Аллох Таоло магфирати туфайли хосил бўлади. Зеро, неъмат магфиратсиз тўкис бўлмайди.

    "(Эй Мухаммад,) Аллох сизнинг гунохингиздан илгари ўтганини хам, кейин келадиганини хам (яъни барча гунохларингизни) магфират килиш ва сизга Ўз неъматини тўкис-комил килиб бериши учун…" ("Ал-Фатх" сураси, 2-оят)

    Иккинчидан - Арафа ийд кунидир. Набий соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Арафа куни, курбонлик куни ва ташрик кунлари биз - Ислом ахлининг байрамимиздир…" (Абу Довуд ривоятлари)

    Учинчидан - Арафа куни тутилган рўза икки йиллик гунохга каффорат бўлади. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Арафа куни тутилган рўза ўтган йил ва келгуси йил учун каффорат бўлади". (Муслим ривоятлари)

    Тўртинчидан - Арафа гунохлар кечириладиган ва жонлар дўзахдан озод этиладиган кундир.

    Оиша разияллоху анходан ривоят килинади, Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Аллох Таоло бирон кун Арафа куничалик кўп бандани дўзахдан озод этмайди. У якинлашиб, сўнг дўзахдан озод килган бандалари билан фаришталар олдида фахрланади ва: "Улар нима исташади?" - деб сўрайди". (Муслим ривоятлари)

    Ибн Абдул Барр айтадилар:

    - Бу ўша бандаларнинг гунохлари магфират этилганига ишорадир. Чунки Аллох Таоло гунох-маъсият ахли билан хеч качон фахрланмайди. Факат тавба ва магфиратдан сўнг бу нарса бўлиши мумкин. Валлоху аълам.

    Арафа кунида килинадиган амаллар

    а) Рўза тутмок.

    Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Арафа кунининг рўзаси ўтган ва келгуси йиллар (гунохи) га каффорат бўлади деб умид киламан…" (Муслим ривоятлари).

    Албатта, бу рўза хаждагилар учун эмас, хажга бормаганлар учун айтилган. Чунки хожилар арафа куни рўза тутмайдилар. Арафа куни гунохга кўл уриб кўйишдан айникса эхтиёт бўлмок лозим. Абдуллох ибн Аббос разияллоху анху ривоят килган хадисда шундай дейилади: "Шу куни кулоги, кўзи ва тилини (гунох-маъсиятдан) саклаган банда магфират килинади".

    б) Зикр ва дуода кўп бўлмок.

    Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Дуонинг энг яхшиси арафа кунида килинган дуодир. Мен ва мендан илгари ўтган пайгамбарлар дуода айтган энг яхши сўзлари "Ла илаха иллаллоху вахдаху ла шарийка лаху, лахул мулку ва лахул хамду ва хува ала кулли шай`ин кодийр". (Термизий ривоятлари).

    Ибн Абдул Барр айтадилар: "Мазкур хадис арафа кунининг дуоси кўпинча макбуллиги ва энг афзал зикр "ла илаха иллаллох" эканлигига далилдир.

    Хаттобий айтадилар: "Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: "одатда мен дуо килишимдан мукаддам Аллох Таолога айтадиган хамду саноларим ичида энг афзали шу сўзлардир", - демокчи бўладилар. Негаки дуо килувчи даставвал Аллох Таолога хамду сано айтиб, ундан кейингина хожатини сўрай бошлайди. Шу боис, сано хам дуо номини олди…"

    в) Такбир

    Зулхижжанинг ўн кунида такбир айтмок мустахаб амалдир. Бу кунларда хар ерда ва хамма вакт Аллох зикри жоиз. Олимлар такбирни икки турга бўладилар:

    Биринчи: Мутлак такбир.

    Уни кеча-кундузнинг исталган вактида айтиш мумкин. Ушбу такбир Зулхижжа ойи кириши билан бошланиб, ташрик кунларининнг охирига кадар давом этади.

    Иккинчи: Мукайяд такбир.

    Бу такбирни намозлардан кейин айтилади. Хар намоздан кейин такбир айтмок афзал дейилган. У Арафа тонгидан бошланиб, ташрик кунларининг охирига кадар давом этади.

    Курбонлик куни

    Бу куннинг бир канча улуг фазилатлари бор. У хажжул акбар куни, йил давомидаги энг афзал кун. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Аллох таборака ва таоло наздида энг улуг кун - курбонлик кунлари…" (Абу Довуд ривоятлари) Курбонлик куни (яъни Курбон хайит куни) ана шу хусусияти билан Рамазон хайитидан афзалдир. Чунки унда намоз ва курбонлик жам бўлган. Ўзга миллатлар байрамларини ўйин-кулгу, маишатбозлик, исрофгарчилик ва бекорчилик билан ўтказадилар. Бирок, Ислом хар иккала хайитни тоат-ибодат ранги билан зийнатлади. Мўминлар Аллохга шукроналар айтиб, бу кунни байрам киладилар. Курбонлик кунида намоз, такбир, курбонликларни сўйиш ва хаж амаллари адо этилади. Бошкалар бу кунни ўйин-кулги билан бехуда ўтказсалар, такво эгалари Аллох ризолигини топиш учун ушбу фурсатни хам ганимат биладилар. Улуг кунларни бесамар ва ўзимизга зиён бўладиган килиб ўтказишдан Аллох асрасин!

    Ташрик кунлари

    Ташрик кунлари Курбонлик кунидан кейинги уч кундир. "Санокли кунларда Аллохни зикр килингиз!" ("Ал-Бакара" сураси, 203-оят)

    Имом Куртубий ушбу санокли кунларнинг ташрик кунлари (яъни Зулхижжанинг 11, 12 ва 13-кунлари) эканлиги хусусида хеч бир ихтилоф йўклигини айтганлар. Бу кунлар хам мусулмонларнинг байрамидир. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Арафа, курбонлик ва Мино кунлари биз - ахли Исломнинг байрамимиздир". (Абу Довуд ривоятлари)

    Ташрик кунлари рўза тутишдан кайтарилган. Улар Зулхижжанинг муфаззал ўн кунидан кейин бошланади. Ташрик кунлари муборак ўн кунга якинлиги билан хам шарафлидир. Боз устига хажнинг баъзи амаллари шу кунларда адо этилади. Курбонлик кунининг улар таркибига кириши билан ташрик кунларининг фазлу шарафи янада улуглашади. Ташрик кунларининг иккинчи куни, яъни Зулхижжанинг ўн биринчиси - курбонлик кунидан кейин турадиган энг афзал кундир. Ушбу кунлар сахих кавлга кўра, курбонлик учун аталган жонликларни сўйиш кунлари хисобланади. Демак, бу яна бир кўшимча фазилат. Бу кунлар ибодат, зикр ва кувонч кунларидир. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Ташрик кунлари еб-ичиш ва Аллохни зикр килиш кунларидир"

    Бу кунларда мўминлар Аллохнинг улуг неъматларидан шод-хуррамликларини изхор киладилар. Хадисда халол неъматлар билан кувватланиб, Аллохни зикр килишга ишора бор. Бу неъматлар шукронасидир. Хадисда буюрилган зикр бир неча турларга бўлинади:

     

  • Хар намоздан кейин айтиладиган мукайяд ва кеча-кундузнинг исталган вактида айтиладиган мутлак такбир;
  • Курбонлик килаётганда "Бисмиллах, Аллоху Акбар!" деб Аллох номини зикр килмок;
  • Ейишда, ичишда ва бошка холатларда Аллохни зикр этмок;
  • Шайтонга тош отаётганда такбир айтмок;
  • Умуман Аллох Таолони зикр килмок.

    Аллох Таоло барчамизни хайри амалларга муваффак этиб, бидъат ахлидан йирок килсин!

    Зулхижжанинг ўн кунидаги камчиликларимиз

    Умумий нуксонлар:

    Кўпчилик Зулхижжанинг ўн кунлигига умуман эътибор бермайди ва улкан ажр-савобдан бебахра колади. Албатта бу очик-ойдин нуксондир. Тасбех, тахлил, такбир ва хамд айтмаслик. Бу хато хам аксарият мусулмонлар томонидан содир этилади. Зулхижжанинг ўн кунлиги кириши билан такбир айтиш бошланиб, ташрик кунлари тугагунга кадар давом этади. Такбирни хар ким алохида-алохида, тебраниб зикр-ўйин тушмасдан, куйга солмасдан ва суннатда йўк сўзлар ва сифатлар кўшмасдан айтмоги шарт. Аёллар такбир ва тахлилни бировларга эшиттириб айтишлари нотўгри. Чунки пайгамбар алайхиссалом аёллари - оналаримиз бундай килишмаган. Такбирга суннатда ворид бўлмаган асоссиз сўзларни кўшмаслик керак. Мавжуд сахих ривоятларга кўра, такбир куйидаги икки кўринишда айтилиши мумкин:

    1. Аллоху акбар, Аллоху акбар, ла илаха иллаллоху валлоху акбар, ва лиллахил хамд!

    2. Аллоху акбар, Аллоху акбар, Аллоху акбар кабийро!

    Баъзи китобларда келтирилган зиёдалар сахих эмас ёки улар бошка кунларга тегишли. Ташрик кунларида рўза тутмок мумкин эмас. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам бу кунларни байрам ва еб-ичиш кунлари деганлар.

    Арафа кунида йўл кўйиладиган хатолар

    Зулхижжанинг ўн куни ичидаги энг афзал кун хисобланган Арафа кунида кўпчилик мусулмонлар билиб туриб рўза тутмайдилар. Холбуки, Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Арафа кунида тутилган рўзанинг ўтган ва келгуси йилдаги гунохлар учун каффорат бўлиши хакида айтганлар. Факат хаж сафарида бўлган хожиларгина арафа куни рўза тутишдан кайтарилганлар.

    Аксарият кишилар Арафа кунида Аллох Таолога дуо-илтижолар килмасдан гафлат билан кунларини ўтказадилар. Ахир бу кунда килинган дуоларнинг ўзига хослиги хакида Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламдан хадислар бор: "Энг яхши дуо Арафа кунининг дуосидир". Биродарлар, бепарволигимиз сабабли ана шундай улуг куннинг яхшилигидан махрум колмайлик!

    Ибн Абдул Барр айтади: "Арафа кунида килинган дуо - бошка кунлар дуосидан афзал. Демак, Арафа куни хам энг афзал кун. Баъзи кунлар бошкаларидан муфаззал бўлади ва айни муфаззаллик киёс, назар ёки фикр билан эмас, факат тавфик билан идрок этилади. Биз жумъа куни, Ашуро куни, Арафа куни ва хафтанинг душанба хамда пайшанба кунларининг муфаззаллигини ана шундай сахих тавфик билан билганмиз. Мазкур хадисда Арафа кунида килинган дуоларнинг аксарият холларда макбул эканлигига ишора бор. Хадисга биноан айтамизки, энг афзал зикр "Ла илаха иллаллоху вахдаху ла шарика лаху, лахул мулку ва лахул хамду ва хува ала кулли шай`ин кадийр!"

    Курбонлик кунида содир бўладиган хатолар

    Хайит намозига чикмаслик улкан хатолардан биридир. Айримлар хайит намозига мутлако чикмайдилар. Нахот шундай улуг кунга нисбатан мусулмонларнинг муносабати шу кадар ёмон бўлса?! Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам шундай деганлар: "Аллох наздидаги энг улуг кун Курбонлик кунидир, сўнг ундан кейинги кундир!"

    Баъзилар намоздан сўнг курбонлик сўйишни мўлжал килиб, сўйиб бўлганимдан сўнг сартарошга кираман, хаммом кабул киламан, деб хайит намозига эски-туски кийимларни кийиб чикадилар. Бу хато. Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламга таклид килиб, хайти намозига янги либосларни кийиб, хушбуй атирларни сепиб чикмоклари лозим. Абдуллох ибн Умар икки хайитда энг яхши кийимларини кияр эдилар. Айрим салафлар хайит намозига чикишдан аввал гусл килганлар.

    Хайит намозидан олдин (факат Курбон хайитида) хеч нарса емаслик афзал. Негаки, Курбонлик куни киши энг аввало ўзининг курбонлик гўштидан емоги суннатдир. Ибн Каййим ал-Жавзийя айтади: "Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам Курбон хайити куни намоздан кайтгунларига кадар хеч нарса емасдилар. Хайит намози ўкилгач, килган курбонликлари гўштидан еяр эдилар".

    Намозга кодир бўла туриб хайит намозига чикмаслик - катта хатодир. Аксинча, модомики кодир эканлар, катта-ю кичик, эркагу аёл - барча-барча намозгохга тўпланиб, суннатга тўла-тўкис амал килиб хайит намозини адо этмоклари ўринлидир.

    Мусулмонлар имом хутбасига кулок солиб улкан фазлга эга бўладилар. Шу боис хутбага хам беэътибор бўлмок ножоиздир.

    Хайит намозига чикувчилар намоз ўкиладиган жойга бир кўчадан борсалар, кайтишда бошка кўчадан юрмоклари - суннат.

    Хайит куни мўминлар бир-бирларини зиёрат килиб, байрам билан кутлаб, яхши тилаклар айтмоги шариатда мустахаб саналади. Намозхонлар бир-бирларига "Аллох сизу биз - барчамизнинг амалларимизни кабул килган бўлсин!" каби хайрли сўзларни айтадилар.

    Хайит куни мархум кон-кариндошларнинг кабрлари зиёратига бормок бидъатдир. Чунки бу амални Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хам, асхоби киромлар хам килмаганлар. Холбуки, улар хайрли ишларда хамиша биринчи бўлганлар, мархумлар учун ниманинг фойдаси бору ниманики йуклигини биздан яхширок билганлар. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Ким мана шу ишимизда (яъни бу динда) аслида унда бўлмаган бир ишни чикарса, бас, унинг ушбу амали ўзига кайтарилади". Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам "Менинг кабримни ийд килиб олманглар", - дедилар. Ийд - йил, ой, хафта ёки шу каби маълум муддатда одатий равишда маълум нарса атрофида тўпланишдир.

    Аллох Таоло барчамизга Ўзи тавфик берсин!

    Манба: Мусулмон Ўзбекистон

  •  

     

       ЮкоригаÎ