Ислом Нури

 

Жума насихатлари 

 

Учинчи фасл

Бидъатчиларга нисбатан

Ислом умматининг муносабати

Ахли сунна вал-жамоанинг бидъатчиларни рад килиш услуби.

Ахли сунна вал-жамоанинг бидъатчиларга муносабати:

Ахли сунна вал-жамоа уламолари хозиргача бидъатчиларга карши туриб, бидъатларни рад килиб келмокдалар. Уларнинг далилларидан айримларини келтириб ўтамиз:

1. Умму Дардо айтади: Абу Дардо газабланган холда уйга келди. Мен ундан: «Нима бўлди?», деб сўрадим. Аллохга касамки одамлар ичида Мухаммад соллаллоху алайхи ва саллам давридаги ишлардан факат жамоат бўлиб намоз ўкишнигина кўраяпман, деди Абу Дардо. (Имом Бухорий ривояти)

2. Амр ибн Яхё айтади: Отам менга отасидан эшитганини сўзлаб берди: Бир кун бомдод намозидан олдин Абдуллох ибн Масъуднинг эшиги олдида уни кутиб ўтирардик. Абдуллох ибн Масъуд уйидан чиккач масжидга кетмокчи эдик. Абу Мусо Ашъарий келиб: Абу Абдуррохмон чикмадими?, деб сўради. Биз йўк дедик. У биз билан ўтириб кутди. У киши чиккач хаммамиз ўрнимиздан турдик. Абу Мусо Ашъарий: «Эй Абу Абдуррохмон, хали масжидда бир ишни рад этдим. Менимча у яхши иш эди», деди. Абу Абдуррохмон: «У нима экан?», деди. Бир оз турсанг кўрасан, деди Абу Мусо. Биз масжидга келдик. Кишилар кўлларида тошчалар билан халка-халка бўлиб намозни кутиб ўтирганларини кўрдим, хар бир халка ўртасида бир киши туриб, уларга юз марта «Ла илаха иллаллох», денглар, дер, улар шундай килардилар. Юз марта «Аллоху Акбар» денглар, дер, улар шундай килардилар. Юз марта «Субханаллох» денглар, дер, улар шундай килардилар. Шунда Абу Абдуррохмон: «Эй Абу Мусо, уларга гунохларингизни хисобланглар, савобларингиз хеч камайиб колмайди демадингми?», деди. Шундай деб Абу Абдуррохмон халкалардан бирининг ёнига келиб: «Нима киляпсизлар?», деди. Эй Абу Абдуррохмон, майда тошлар (тасбех) билан такбир, тасбех ва тахлилларни санаяпмиз, дедилар. Гунохларингизни сананглар, мен савобларингиз камайиб колмаслигига кафолат бераман. Эй Мухаммад соллаллоху алайхи ва саллам уммати, холингизга вой бўлсин, халокатларингиз накадар якин келиб колибди. Пайгамбарнинг сахобалари хали тирик, ул зотнинг кийимлари хали эскирмаган, сув ичган кўзалари хали синмаган бўлса-ю, сизлар халокат жари ёкасига келиб колсангиз. Жоним Кўлида бўлган Зотга касамки, сизлар Мухаммад соллаллоху алайхи ва саллам динидан кўра тўгрирок дин топдингизми ёки залолат эшигини очибсизлар..., деди. Улар «Аллохга касамки эй Абу Абдуррохмон, биз яхши ниятда килдик», дедилар. Шунда у «Кўпчилик яхшиликни хохлайди ва яхши ният килади, лекин унга етолмайди. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам бизларга келажакда баъзи бир кавмлар чикишини, уларнинг Куръон ўкишини, аммо ўкиганлари халкумларидан нарига ўтмаслиги хакида айтганлар. Аллохга касам ичиб айтаманки, уларнинг кўпчилиги сизлардан чикса керак деб ўйлайман, деди. Улардан юз ўгириб кетди. Амр ибн Салама айтадики: «Нахрувон жангида ўшаларнинг кўпчилиги Хаворижларга кўшилиб, бизга карши жанг килаётганини кўрдик». (Имом Тирмизий ривояти)

3. Имом Молик ибн Анас олдиларига бир киши келиб: «Каердан эхром боглайман?», деб сўради. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам белгилаб берган ва ўзлари хам эхром ўраган мийкотдан боглайсан, дедилар имом Молик.

У киши: Агар узокрокдан богласамчи?

Имом Молик: Бунакасини хали кўрмаганман. Бунинг нимаси ёмон? Фитнага сабаб бўлишинг мумкин. Яхшиликни зиёда килсам кандай фитна бўлиши мумкин? Аллох таъоло: «Пайгамбарнинг ишига хилоф иш тутадиганлар бирон фитна бўлишидан ёки ўзлари каттик азобга дучор бўлишларидан эхтиёт бўлсинлар», дейди. Агар сен Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам белгилаб бермаган яхшиликни ўзингга белгилаб олсанг ундан катта фитна борми?

Аллохга хамдлар бўлсин, уламолар хамиша бидъатчиларга карши курашиб келганлар.

 

Бидъат аХлига аХли сунна

вал-жамоанинг раддия бериш услуби

Ахли сунна вал-жамоанинг барча иши Куръон ва хадис устига курилган. Бу энг мустахкам аслдир. Улар бидъатчиларнинг бидъатларини баён киладилар. Сўнг суннатни махкам ушлаш ва бидъатларни инкор килишга Куръон - хадисдан далил келтирадилар. Ахли сунна вал-жамоа уламолари бу борада кўп китоблар ёздилар ва уларда шиа, хавориж, жахмийя, мўътазила ва ашоъира кабиларнинг иймон эътикоддаги бидъат сўзларини инкор килдилар. Бу каби бидъатларнинг хар бири учун хос китоблар хам ёзилган. Мисол учун имоми Ахмаднинг жахмийя тоифасига карши ёзган китобларини, Усмон ибн Саид ал-Баромий, Ибн Таймийя ва унинг шогирди Ибн Каййим, шайх Мухаммад ибн Абдулваххоб кабиларнинг сўфийлар, кабрга сигинувчилар ва бошка тоифаларга карата ёзган китобларини келтириш мумкин. Кадимий китоблардан куйидагиларни хам санаш мумкин:

1 Китобул иътисом. (Имом Шотибий).

2 Китобу иктизоис сиротил мустакийм. (Ибн Таймийя). Бидъатчиларга нисбатан жуда кўп таъна-танбехлар бу китобда ёритилган.

3 Китобу инкорил хаводис вал бидаъ. (Ибн Ваззох).

4 Китобул хаводис вал бидаъ. (Тортуший).

5 Китобул боис ала инкорил бидаъи вал хаводис. (Абу Шамма).

6 Китобул минхажис суннатин набавийя фиррадди алар-рофиза вал кадария (Ибн Таймийя).

Замонавий китоблар мисолида куйидагиларни айтиш мумкин:

1 Китобул ибдоъ фи мазоррил ибтидоъ. (Али Махфуз).

2 Китобус сунани вал-мубтадиъотил мутаалликати бил-азкори вассалавот. (Мухаммад ибн Ахмад).

3 Рисолатут тахзийр минал бидаъ. (Абдулазиз ибн Боз).

Аллохга шукрким, уламоларимиз хали хам бидъатни инкор этиб, бидъат ахлига карши китоблар ёзмокдалар. Бу харакатлар мусулмонларни поклашга ва бидъатни йўколишига катта таъсир кўрсатади, иншоаллох.

 

Тўртинчи фасл

Хозирги кундаги баъзи бидъатлар

Хозирги пайгамбар билан бизнинг замонамиз орасида кўп вакт ўтганлиги, илмсизлик, бидъатга чакирувчилар кўпайгани ва кофирларга таклид килиш кучайиб кетганлиги сабабли жуда кўп бидъатлар мавжуд. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам: «Ўзингиздан олдин ўтган умматларнинг урф-одатига эргашиб кетишларингиз аник», деб бекор айтмаганлар. (Имом Тирмизий ривояти)

Бу бидъатларнинг баъзилари билан танишиб ўтамиз:

1 Рабиул аввал ойида пайгамбаримиз тугилган кунлари-мавлудни нишонлаш.

Бу одат христианларнинг ўз пайгамбарларининг тугилган кунини нишонлашларига ўхшайди. Оми мусулмонлар ёки адашган уламолар хар йили рабиул аввал ойида Мухаммад соллаллоху алайхи ва салламнинг тугилган кунлари муносабати билан масжидларда, уйларда ёки махсус жихозланган жойларда байрам уюштирадилар, уларга кўпчилик ташриф буюради. Бу христианларнинг пайгамбарлари тугилган кунни нишонлашларига ўхшайди. Бундай муносабатлар ширк ва мункар амалларга олиб боради. Мисол тарикасида Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам номларига битиладиган касидалар тўкилиши ва буларда Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хакида хаддан ошиш, баъзиларида Аллохни кўйиб пайгамбарга дуо килиш ва ундан ёрдам сўраш холатларини олиш мумкин. Пайгамбаримиз Мухаммад соллаллоху алайхи ва саллам ўзларини хаддан ортик макташдан кайтарганлар: «Христианлар Марямнинг ўглини (яъни ўз пайгамбарларини) хаддан ортик мактаб юборганлари каби сизлар хам мени хаддан ортик мактаманглар. Мен бир бандаман, шунинг учун Аллохнинг кули ва элчиси денглар». (Муттафкун алайхи)

Баъзилар мавлуд бўлаётган жойга Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг рухлари келади деб ишонишади.

Бу бидъатдаги хунук холатлардан бири – жўр бўлиб касида айтиш, унга дўмбира чалиб кўшилиш каби бидъатчи тасаввуф ахлининг одатларидан. Баъзи ўринларда фитнага сабаб бўладиган эркагу аёлнинг аралашиб кетишига ўхшаш ношаръий холлар хам юз беради.

Мазкур ишлардан холи бўлиб, факат одамлар йигилиб, овкатланиб, хурсандчилик килиб ўтирадиган маросим бўлган такдирда хам, бидъатдир. (Хар бир янгилик бидъат, хар бир бидъат залолатдир. Бундан ташкари у байрам ва тантаналарда келиб чикадиган кўнгилсизликлар ва уларнинг ривожланишига олиб келадиган йўлдир).

Бу ишни бидъат дейишимизга сабаб - Куръонда хам, суннатда хам, ўтган уламоларнинг китобларида хам бунга асос йўк. Бу маросимни хижрий IV асрда Шиалардан бўлмиш Фотимийлар тоифаси ўйлаб чикарган. Имом Абу Хафс Тожуддин ал-Фокихоний ўзларининг (Мавлуд хакида ўринли рисола) номли китобларида шундай ёзадилар: "Робиул аввал ойида ўтказиладиган «Мавлуд» номли тантана хакида бир гурух мусулмонлар менга кўп марта савол бериб, асосли жавоб ва мукаммал изох сўрашди. Мен куйидагича жавоб бердим: Тавфик Аллохнинг кўлидадир - «Мен бу тантана ёки маросимга Куръонда хам, суннатда хам хеч кандай асос кўрмаганман. Ислом динида йўлчи юлдуз бўлган олимлардан биронталари бу маросимни ўтказганликлари хам хеч каерда айтилмаган. Бу баттол кимсалар ўйлаб топган бидъатдир. Бунинг факат корин гамида юрганлар учун фойдаси бор".

Шайхулислом Ибн Таймийя ўзларининг (Тўгри йўлни топиш) номли китобларида шундай дейдилар: «(Одамлар христианларга таклид килиб ёки Пайгамбаримизни яхши кўриб, хурмат килганлари учун мавлуд бидъатини ўйлаб топишди. Аслида Пайгамбаримизнинг тугилган кунлари хакида тарихчилар хар хил кунларни айтганлар. Агар бу тўгри ва фойдали иш бўлганида эди, ўтмишдаги солих уламолар (Аллох улардан рози бўлсин) шу ишни килган бўлардилар. Чунки улар Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламни сиз билан биздан кўра каттикрок яхши кўрардилар, кўпрок хурмат килардилар. Лекин Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламни хурмат килиш ва яхши кўриш у кишига эргашиш, итоат этиш, амрларига бўйсуниш, суннатларини тирилтириш (хох махфий суннат, хох ошкор), у киши олиб келган динни ёйиш, шу йўлда калби, тили ва кўли билан жиходда кўринади. Бу йўл ўтмишдаги мухожир ва Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам хижрат килиб келганларида бошпана бериб, у зотга эргашган ансорийларнинг йўлидир.

Бу бидъатни йўкотиш учун кўп китоблар ёзилган ва ёзилмокда. Мавлуд маросими бидъатлиги ва христианларга таклид эканлигидан ташкари авлиёлар, шайхлар, подшохлар ва бошка нуфузли кишилар тугилган кунини нишонлашга йўл очиб беради ва кўп ёмонликларга сабаб бўлади.

2 Баъзи жойларни, кадимий обидаларни ёки инсонларни (хох тирик, хох ўлик) табаррук килиб олиш:

Табаррук - арабча сўз бўлиб, барака сўраш деган маънони англатади. Барака хам арабча сўз бўлиб, яхшиликни зиёда бўлиши ва доимий колиши маъносини билдиради. Баракани талаб килиш факат уни беришга кодир бўлган Зотга каратилмоги лозим. У зот ёлгиз Аллох таъолодир. Аллохдан бошкалар эса (у ким ёки нима бўлишидан катъий назар) барака беришга хам, уни давомли колдиришга хам кодир эмаслар. Энди баъзи жойларга, обидаларга ва хаёт ёки вафот этган инсонларга бориб, уларни табаррук деб билиш, яъни барака умид килишга куйидагича хукм чикариш мумкин: Агар у одам шу нарса ё кимсалар барака беради деб эътикод килса у ширк келтирган бўлади. Агар шу нарса ёки кимсалар сабабли Аллох менга барака беради деган бўлса, у ширкка томон йўл олган бўлади.

Сахобалар Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг соч ёки сокол толалари, терлари ёки баданларидан чиккан шунга ўхшаш нарсаларни табаррук килиб олганлар. Бу факат Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламга хос бўлган ва у кишининг хаётлик вактларида амалга оширилган. Пайгамбаримизга-ки шундай муносабатда бўлинган экан, демак авлиёларнинг ўзини, кабрини ёки улар босган жойларни табаррук килиб олиш мутлако мумкин эмас.

Ўтмишдаги солих уламолар хатто Абу Бакр ва Умар розияллоху анху каби ислом оламидаги буюк шахсларни хаётлик вактларида хам, вафотларидан кейин хам табаррук билишмаган, ёки солих уламолардан биронталари Хиро горига бориб намоз ўкиб ёки дуо килиб келмаган. Хеч бир киши Аллох таъоло Мусо соллаллоху алайхи ва саллам билан сўзлашган Тур тогига бориб намоз ўкиб, дуо килиб келмаган. Умуман бирон пайгамбар ёки авлиёнинг кадами теккан жойларга бориб табаррук килишмаган. Мадинаи Мунавварадаги Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам доимий намоз ўкиган жойларини биронталари бориб силаб ўпмаган ёки Маккадаги кадамлари теккан жойларни тавоф килмаган. Пайгамбаримиз соллаллоху алайхи ва саллам ўз кадамлари теккан ёки намоз ўкиган жойларини силаб ўпишни умматларига ўргатмаганлар. Кайси асосга биноан бировлар намоз ўкиган ёки ухлаган жойларини ўпиб силаш ёки табаррук килиш мумкин?! Уламолар бундай ишлар Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг кўрсатмаларидан эмаслигини таъкидлаганлар.

3. Ибодатлар ва Аллохга якин бўлиш максадида килинадиган ишлардаги бидъатлар.

Хозир ибодатлар ичида хам бидъат амаллари кўпайиб кетган. Ибодатлар масаласида факат буюрилган ишларни килиш керак, айтилмаган нарсаларни кўзига яхши кўрингани учун ўзича ибодатга кўшиб олиши мумкин эмас. Буюрилган ишлар эса далил билан исботланади, далил топилмаган ишлар куйидаги хадисга биноан бидъат бўлади:

«Кимки бизнинг ишимиздан бўлмаган бир ишни килса, у иш рад килинади».

Хозир далил-хужжати бўлмаган ишлар кўпдир: Масалан: «Фалон намозни ўкишга ният килдим» - деб овоз чикариб ният килиш. Бу бидъатдир, чунки Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг суннатлари бундай эмас эди. «(Эй Мухаммад, у аъробийларга) айтгин: «Сизлар Аллохга динингларни (иймонларингни, хакикий эканлигини) билдирмокчимисизлар?! Холбуки, Аллох осмонлардаги ва Ердаги бор нарсани билур. Аллох барча нарсани билгувчидир!». (Хужурот: 16)

Ниятнинг жойи калб бўлиб  у тилда эмас, калбда адо этилади.

Намоздан кейин ўтириб, жамоат бўлиб тасбех ва бошка зикрларни айтиш хам бидъатдир. Чунки шариатда зикр-тасбехларни хар ким ўзи мустакил айтиши кўрсатилган.

Яна дуодан кейин ёки маросимларда ёхуд ўликларга атаб «Фотиха» сурасини ўкиш хам бидъатдир. Ўликларга атаб маросимлар ўтказадиган, таомлар пиширадиган, Куръон ўкувчиларни ёллаб Куръон ўкитадиган ва шу билан ўликка бирон фойда етказдим деб ўйлайдиганлар кам эмас. Бу амалларнинг хаммаси бидъат бўлиб, динимизда уларни кўллаб-кувватлайдиган асос йўк. Улар инсонлар ўзлари ўйлаб топган уйдирмалардир.

Баъзи диний саналарни, масалан, исро ва меърож кечаси ёки хижрат килинган кунни байрам килиб маросим ўтказишлар бидътдир.

Шунга ўхшаш ражаб ойида ражаб умраси деб атайлаб умра килиш, ўша ерда рўза тутиш, атайлаб ўша куни нафл намозлар ўкиш хам бидъатлар жумласидандир. (Бу амалларга бошка ойда канча савоб бўлса бу ойда хам худди шундай. Бу ойда курбонлик килса, курбон хайитидан бошка ойларда килган курбонлик савоби билан баробар ажр бўлади). Шунингдек баъзи тасаввуф ахлининг ўйлаб чикарган маълум усулда ва маълум вактларда айтиладиган зикрлари хам бидъатдир. Чунки улар шариатда кўрсатилган зикрлар услуби ва вактига хилофдир. Шаъбон ойининг ўрта кечасида атайлаб факат намоз ўкиш ва ўрта кунида атайлаб рўза тутиш хам бидъат. (Аммо одатий вакти ва шароити шу кун ёки шу кечага тўгри келиб колса зарари йўк).

Бундан ташкари кабрлар устига макбаралар куриб, у ерларни масжид килиб олиш хам бидъат саналади. Кабрларни табаррук санаб тавоф килиш, ўликларга илтижо килиш ва кабр зиёратига аёлларнинг бориши хам шулар жумласидандир. Расулуллох соллаллоху алайхи ва саллам кабрларни зиёрат килувчи аёлларни, у ерни масжид килиб олиб намоз ўкувчиларни ва кабрларга шам ёки чирок ёкувчиларни лаънатлаганлар.

 

Хотима

Бидъат - куфрга олиб борувчи йўл. У Аллох ва Расули соллаллоху алайхи ва саллам кўрсатмаган нарсани динга кўшишдир. Бидъат гунохи кабиралардан ёмонрокдир. Шайтон гунохи кабирадан кўра бидъат килувчи билан кўпрок кувонади. Чунки гунох килувчи гунох килаётганини билиб туради ва унга вакти келиб, тавба килиши мумкин. Бидъат килувчи эса килаётган ишини диний амал, савобга эга бўламан деб ўйлайди ва тавба килиш у ёкда турсин, килаётган иши гунох эканини хам билмайди.

Бидъат суннат амалларининг йўколишига олиб келади, бидъатчиларга суннатни ва унга амал килувчиларни ёмон кўрсатиб кўяди. Бидъат инсонни Аллохдан узоклаштиради, Аллохнинг газаби ва азобига дучор килади ва калбларнинг бузилиб, корайишига олиб келади.

 

Бидъатчиларга Кандай муомалада бЎлинади?

Бидъатчи билан бирга даврада ўтириш ёки унинг зиёратига бориш ман килинган. Агар унга насихат килиш ёки килаётган ишидан кайтариш учун борилса, мумкин. Улар билан алока килиш кишига ёмон таъсир кўрсатади ва нафрат-адовати бошкаларга хам ўтишига сабаб бўлади. Агар уларни бу йўлдан кайтаришнинг иложи бўлмаса, давлат рахбарлари бидъатчиларни ман килишлари ва бу йўлларидан кайтаришлари шарт бўлади. Чунки улар исломга жуда катта хавф тугдирадилар.

Кофир давлатлар бидъатчиларни кўллаб-кувватлаётгани, Ислом дини оёгига болта уриш учун жуда кулай восита бўлгани боис бидъат амалларини халк ичида таркатишга катта ёрдам бераётганини хам мусулмонлар билишлари лозим.

Аллох таъолодан динига ёрдам бериб, шаходат калимасини устун килишини ва душманларини хор этишини сўраймиз. Аллох таъоло пайгамбаримизга, У зотнинг оила аъзоларига ва дўст-ёрларига саломлар ва салавотлар юборсин.

◄◄◄Бошига кайтиш

Тамом

   ЮкоригаÎ